prošli broj - arhiva - sledeći broj


SADRŽAJ

1. IZLOŽBA STRIPA U SARAJEVU - Strip Vesti
2. NOVI KVADRAT - SVesti - qstrip.blog
3. THINK TANKA STRIP - Marko Stojanović
4. DOKLE VIŠE DNEVNI STRIP - Marko Somborac
5. CRŠ IZDANJA - stripovi.com
6. KAJGOD - Strip Vesti
7. LJUBAVNI SLUČAJ SLIKARA LOTREKA - Aleksandar Manić
8. FRAGMENTARNI NATURALIZAM - Rajko Radovanović
9. VRŠAČKI STRIP 90tih (1) - Ilija Bakić
10. POST SCRIPTUM (52) - Zoran Đukanović
11. JUŽNJAČKA UTEHA No 235. - Marko Stojanović
12. KVINTALOVA TJEDNA KARTICA (294) - Darko Macan
13. Q STRIP - Strip Vesti
14. INTERNET STRIPOVI - Strip Vesti
15. ŠTAMPA - štampa
16. VESTI IZ SVETA - Strip Vesti
    -MARKO AJDARIĆ NEWS
17. LINKOVI - Strip Vesti
    
    

1.

IZLOŽBA STRIPA U SARAJEVU

Strip Vesti

Poštovani prijatelji,

pozivamo vas da dođete na otvaranje izložbe

C O M I C S
by
FILIP ANDRONIK

Petak, 2. decembar 2005 u 18:00h

Izložbu možete pogledat u našem "Creativnom ćošku" do 14.12.2005.

Dobrodošli!


British Council
Learning and Information Centre
Ljubljanska 9
71000 Sarajevo
T: +387 33 250220
F: +387 33 250240
Information.Centre@britishcouncil.ba

sadržaj

2.

NOVI KVADRAT

Strip Vesti

Ne, nije onaj stari "Novi Kvadrat" već je reč o novom broju časopisa posvećenog stripu kome je ime KVADRAT, i koji je dogurao do broja 15. Ostatak vesti je Macanovo delo, to jest preuzet je sa qstrip bloga:

I najbitnije: izašao je novi KVADRAT! U njemu: razgovor opsežni s Goranom Parlovom (plus neobjavljeni strip), razgovori s Enkijem Bilalom, Marc-Antoine Matthieuom i Draganom Rokvićem, tekstovi o Malome Nemu, Blueberryu, Bonellijevim stripovima (2), Broussaileu te još mnogo toga dobroga na 116 stranica za bijednih 40 kuna!
Telefon za narudžbe je 031/675-617 (Vjeko) i neka ne prestane zvoniti!

sadržaj

3.

THINK TANKA STRIP

Marko Stojanović

Iz štampe je prvog decembra izašao drugi broj sjajnog Think Tanka, „Časopisa za Balkan“ kako stoji u podnaslovu, koji je skoro potpuno posvećen stripu! Tekstovi o stripu Tihomira Tikulina, Branislava Miltojevića, Dejana Stoiljkovića, Borisa Lazića, Rastka Ćirića, Rajka Radovanovića, Meta Martina, Pavla Zelića, Davora Dramićanina, Miloša Holclajtnera, Đorđa Milosavljevića, Darija Grgića i moje malenkosti! Ekskluzivni i premijerni stripovi Jovana Ukropine, Nebojše Pejića, Tončija Zonjića, Igora Jovčevskog, Tihomira Čelanovića, Dušana Cvetkovića i Vlade Aleksića... Plus par nestripskih tekstova od tamo nekih Bogdana Tirnanića, Ljube Živkova i Saše Stojanovića! Sve lepo i luksuzno upakovano i sve to na kiosku pored vas!

sadržaj

4.

DOKLE VIŠE DNEVNI STRIP

Marko Somborac

Posle dugih i iscprljujućih pregovora dnevne novine "Blic" su konačno pristale da ustupe prostor još jednom dnevnom stripu! Reč je o političkoj satiri "Pljunuti Oni!" (omaž ili krađa od popularne lutkarske serije "Spitting images"? - procenite sami) autora Marka Somboraca tj. mene. Pomenuti strip će izlaziti od 5. decembra svakim radnim danom, tako da znate šta da kupite u trafici sledećeg ponedeljka. Eto, nadam se da će ovo stići za SVesti do 2. decembra, a ja begam da crtam ne bi li i stigao završit do deadlinea ovo što sam vam izraklamirao. markosomborac.dzaba.com


P.S. (u zadnji momenat pred slanje) - Zbog "razmimoilazenja u misljenjima" ipak se pomenuti dnevni strip nece zvati tako, a kako ce-ne znamo. A da ce ga biti 5-tog na kioscima-pa valjda ce ga biti.
Vidimo se u novinama.

sadržaj

CRŠ IZDANJA

stripovi.com

Ponavljamo se, iz prošlog broja, uz dopunu novih informacija. Nadam se da će i ljudi od festivala znati da doture poneku informaciju o samom festivalu pre idućeg petka...:)
Crtani Romani Šou (ovog puta sam našao vremena i link da nađem) se u Zagrebu održava od 09.12 do 11.12. i po sada već ustaljenom pravilu dosta se stripova tempira za izdavanje za te dane. Kolekcionari sa stripovi.com su napravili listu, kako bi se pravovremeno finansijski pripremili (jer sada već skupljanje stripova postaje izuzetno skup sport) za kupovinu. SVesti vam tu listu prenose, kad već izdavači sami nemaju nameru da se reklamiraju. Zahvalnost ide na račun forumaša sa stripovi.com:


CRS 2005 izdanja (09.12. - 11.12.)

Ocekivano:
Sin City 1-3 / Beli Put
Hogar / Beli Put
Hellboy 4 / System
Dylan 9 / System
Alan Ford 23 - 26 SC i HC / Strip-agent

Potvrdjeno:
Ken Parker 13 - 18 HC / Libellus
Klara 1 & 2 HC / Libellus
MARTIN MYSTERE – GIGANTI HC / Libellus
Ekstremni sportovi / Biblioteka Q
Mister Mačak 2 / Bookglobe
Zekanove hvalevrijedne pustolovine HC / More Comics
Q 10

Izaslo
RaptorsSC / System
Bic Bozji 5 SC / System
Ken Parker 19 SC / System
Magicni vetar 13 SC / System
Magicni vetar 1 - 7 HC / System
Gipsy 2 SC / Marketprint
Ratnici sa Akbara 4 SC / Marketprint
CatClaw HC / 11
Bone 7 i 8 HC / Bookglobe
Gaston Album 1 - 4 SC i HC / Zagrebacka naklada
Kako čitati stripSC i HC / Biblioteka Q
Hellboy 3
Stripovi za djecu XXI stoljeća / UO Autorska kuća
Princ Valijant 3 / Zagrebacka naklada
Tex Posljednja granica HC / Strip-Agent
Tex Dolina terora HC / Strip-Agent
Kvadrat 15

Nece stici do CRSa:
Borovnica 2 / Mentor

_____
HC - hard cover - tvrdi povez
SC - soft cover - mek povez

sadržaj

6.

KAJGOD

Strip Vesti

KAJGOD - novi strip zin za najštedljivije (ide mukte ako me ulovite fejs tu fejs ili 5 kuna ako šaljem - tol'ko vam naime izađe poštarina za pisma iznad 20 grama).

Sve što treba znati je na www.kajgod.co.nr, ali valja vam imati flash, inače...

Na stranici se nalazi i onlajn strip samo za najhrabrije: KUĆA STRAHA!!!

sadržaj

7.

LJUBAVNI SLUČAJ SLIKARA LOTREKA

Aleksandar Manić

Mladi grof Tuluz-Lotrek pije absint u društvu prijatelja slikara, a dosadu u Mulen Ružu razbija posetama bordelima. Vraćajući se kući, on iz ruku zlikovca spašava lepu Mimi. Zaljubivši se u nju, Anri je odvodi kod roditelja u Albi, predstavlja je prijateljima i sanja da je oženi, ali… Sudbina je drugačije htela. Na pariskoj stanici Gar di Nor, Mimi se oklizne na pseće govno i padne pod voz. Međutim, njena smrt nije bila uzaludna, jer je grof Tolstoj, videvši nesreću sa perona, rešio da tragičnu smrt lepotice upotrebi za kraj svog novog romana, nazvanog Ana Karenjina.

Rađen akvarelom, gvašem i tušem "Mimi i Anri" (Delkur), drugi album iz serijala "Bordel muza" srpskog strip autora Gradimira Smuđe, nastavio je oniričke avanture čuvenog francuskog slikara Tuluz-Lotreka, zvanog "čajnik", zbog niskog rasta i velikog… Koristeći stvarne ljude, mesta i događaje kao repere, Smuđa na labavoj biografskoj osnovi gradi izmaštani Anrijev život. Dodajući mnoštvo izmišljenih anegdota i negujući duh apsurda, autor stvara svet na razmeđi muzeja, cirkusa, Teksa Averija i braće Marks (bez Karla).

Kroz eksploziju boja, koju moderna štampa još uvek ne uspeva u potpunosti da prenese na papir, Gradimir konstruiše svako prizor polje kao celovitu sliku. Izvanredna tehnika, neverovatno poznavanje slikarstva i velika moć oponašanja čini table vrlo atraktivnim, nalik slikarskim kompozicijama. Pripovedačka tehnika, koja se u prva dva albuma svodila na niz ilustracija, dobila je oblik stripovske figurativne naracije. Promene uglova, veličine i oblika kadrova, promene ritma i kolorita, albumu daju visok vizelni nivo. Međutim, kao i dva prethodna albuma, slaba tačka Smuđinog stripa je scenario. Stavljen u drugi plan i upotrebljen da bi se slikarska bravura povezala u celinu, scenario se zadržava na nivou anegdota i referenci iz različitih medija. Pored slikarstva, Smuđa se obilato koristi i filmskom kulturom. Lik lepe Mimi nadahnut je američkom glumicom Odri Hepbern, ponašanje mladog Tuluz-Lotreka podseća na Šejferovog i Formanovog "Amadeusa", Šerlok Holms je nalik Džejmsu Bondu iz "Kazino Rojala"…

Stripovi Gradimira Smuđe, novajlije na strip sceni, osvojili su francusku publiku svojom svežinom. Neozbiljnost pristupa povezana sa crtačkom virtuoznošću i krhkošću junaka, uprkos scenarističkim slabostima, učinila je Smuđu slavnim autorom samo posle tri izdata albuma.

sadržaj

8.

FRAGMENTARNI NATURALIZAM

Rajko Radovanović

Strip: “Tornjevi Boa-Morija” Hermana Ipena

FRAGMENTARNI NATURALIZAM

Nedavnim objavljivanjem albuma “Seldžuk” Hermana Ipena, novosadski “Marketprint” polako ali sasvim sigurno privodi kraju još jedno kapitalno izdanje. Ostalo je još da se, tokom ljeta naredne godine, pojave “Kaled” i “Oliver” i cjelokupna serija “Tornjevi Boa-Morija” biće predstavljena ovdašnjim čitaocima u izvanrednim, luksuznim tvrdokoričenim albumima u boji o kojima smo sve donedavno samo mogli da sanjamo.

Ipen (1938), belgijski autor stripova, dobro je poznat ovdašnjoj publici. Njegove serije “Bernard Prins”, “Komanča”, “Jugurta”, “Nik” i “Džeremaja” često su objavljivanja kod nas u različitim izdanjima. To je slučaj i sa “Tornjevima Boa-Morija”, njegovom posljednjoim velikom serijom.

Prvi ciklus “Tornjeva Boa-Morija”, koja se bavi avanturama viteza Ejmara od Boa-Morija, Herman je završio desetom epizodom “Oliver” (1994). Drugi ciklus, započet četiri godine nakon završetka prvog, zove se samo “Boa-Mori” i govori nam o precima viteza Ejmara u pojedinačnim epizodama koje između sebe imaju samu tu jednu povezujuću nit, prezime Boa-Mori. Od dvije dosada objavljene epizode, radnja prve, “Asunte” (1998), odvija se 1282. na Siciliji, a druge, “Rodrigo” (2001), u Španiji 1325. godine.

Ono što je najviše došlo do izražaja u “Tornjevima Boa-Morija” u odnosu na dotadašnje Hermanove serije jeste način pripovjedanja. Kao crtač, Herman je već bio potpuno sazrio i pronašao svoj definitivni, karakteristični naturalistični stil. Crtež je, istina, u “Tornjevima” nešto “prljaviji” i “prozračniji” nego u “Džeremaji” i posljednjim epizodama “Komače”, ali to potiče i od vremena i ljudi o kojima se govori. Jer, srednji vijek nije doba dvorskih zabava, viteških turnira, seoske idile i nezagađene prirode; ne samo to. Takođe, u ovoj seriji je i veliki broj tabli bez ijedne riječi na kojima je baš sve rečeno crtežom. Tom tehnikom je Herman ovdje potpuno ovladao i često se njom koristi.

Prva epizoda, “Babet” (1984), remek-djelo je i ubjedljivo pokazuje sve ono što je od značaja za seriju. Herman ovdje priča znatno drugačije nego dotada. On koristi mnoštvo paralelnih radnji i epizodnih likova, čime je razbijena prosta linearnost priče i dominacija glavnog lika, viteza Ejmara od Boa-Morija. Fragmentarno kazivanje se Hermanu učinilo najpogodnijim postupkom za dočaravanje atmosfere življenja u XI vijeku.

Odlučivši da bude dosljedan u tome da onemogući dominaciju glavnog lika, Herman skoro svaku epizodu naziva imenima sporednih likova: “Babet”, “Eloiz Montgri” (1985), “Žermen” (1986), “Rajnhard” (1987), “Alda” (1988), “Sigurd” (1990), “Vilijam” (1990), “Seldžuk” (1992), “Kaled” (1993) i “Oliver” (1994). Fascinantna je ta galerija likova ukorijenjenih u vrijeme u kojem su rođeni.

Neopisiva je tuga u očima Babet, koju siluje plemić i nasmrt pretuku otac i rođena braća, baš kao što je neopisiva tuga u očima Eloiz Montgri, kćerke vlastelina kojoj vjerenika ubija ljubomorni rođak. Neopisiva je tuga, takođe, u očima Alde, zabavljačice, kradljivice, prostitutke, vlasnice krčme, ali i samosvjesne žene snažnog karaktera koja je pouzdano ispred vremena u kojem živi, ali koja, uprkos svemu, i dalje ne može da bude sa muškarcem kojeg voli. I ponovo, neopisiva je praznina u očima Rajnharda, viteza lutalice i učesnika u krstaškim ratovima, neopisiva je praznina u Kaledovim očima, kojem glupost i sujeta ne dozvoljavaju da vidi dalje od nosa.

Teško je, najzad, breme koje nosi vitez Ejmar zbog sumnje u svoju prilagođenost vremenu u kojem živi, teško kao i nepravda koju doživljava Žermen, zidarski pomoćnik koji zbog surove kazne postaje lopov. Motivacija likova, ono u čemu je Herman pokazao zavidno umijeće u “Džeremaji”, ovdje postaje vrlo moćno sredstvo u finom tkanju njegovih priča.

Tu su još dvije zanimljivosti: žene i seks. I jednom i drugom Herman posvećuje pažnju koja ranije u njegovom opusu nije postojala. Babet, Eloiz Montgri i Alda su prave, istinske žene koje ne zaostaju, ni u kom pogledu, za muškarcima oko sebe. Time su donekle opovrgnute stare sumnje u Hermanovu manju sposobnost u crtanju žena i njihovom uključivanju u priču. Da se njima više bavio i ranije, one bi vjerovatno već tad bile ono što su postale djelimično u “Džeremaji” (Lena Tošiba, tetka Marta) i ovdje. Što se tiče seksa, takve scene kod Hermana nisu bile eksplicitne sve do “Tornjeva”. Kasnije su postale redovne i u “Džeremaji” i pojedinačnim albumima izvan serija. Kao i sve ostalo, i one su podređene priči, te se ne iscrpljuju jedino u koketiranju sa ukusom publike.

U kasnijim epizodama dolazi do izvjesnog pada kvaliteta, prvenstveno scenarija. Razlog za to je, pretpostavljamo, umor, veliko pražnjenje kreativnih potencijala usljed psihofizičkog napora koji se podrazumijeva kada uporedo pišete i crtate dvije serije s ritmom od najmanje dvije epizode godišnje. Dobar primjer jeste šesta epizoda, “Sigurd”, najslabija u cijeloj seriji.

Oslobađanje čak i od jednog nedominantnog glavnog junaka kao što je Ejmar od Boa-Morija u drugom ciklusu, donijelo je Hermanu prijeko potrebnu promjenu i već je “Asunta” znatno bolja od posljednjih epizoda “Tornjeva”. Fokusiranje na junaka i priču koji će da traju jednu epizodu donijeli su “Asunti” potreban ritam, a priča je kvalitetom na nivou najboljih Hermanovih. “Rodrigo” je još bolji i vjerovatno je najbolja priča u seriji uz “Babet”, epizodu kojom je saga o porodici Boa-Mori i započela.

Kvalitet “Rodriga” ogleda se najprije u činjenici da osim glavne priče ima i nekoliko zanimljivih i uvjerljivih podzapleta – jedan od njih odvija se i u snovima, što objašnjava fantazmagoričnu naslovnu stranu – što priču još više zgušnjava nego u “Asunti”. Tu je i humana, moderna poruka o odnosu različitih kultura i religija na primjeru Španije 14. vijeka, te veliki i iznenađujući obrt.

Dodatno olakšanje Hermanu, pored promjene koju smo pomenuli, predstavljala je i činjenica da on ovu priču nije sam i napisao, kako je to uobičavao u posljednjih deceniju i po. Scenarista je njegov sin Iv Ipen, koji je, za razliku od njihove prve profesionalne saradnje u istim ulogama, albuma “Krvne veze” (“Liens de sang”, 2000), ovdje odlično uradio posao.

I, konačno, “Rodrigo” je jedan od najbolje nacrtanih i obojenih Hermanovih albuma uopšte. Zaista je prijatno biti svjedok činjenice da i tako renomirani autor u tim godinama života može bitno da promijeni svoj crtež kao što je to Herman uradio kad je prestao da tušira i počeo direktno da boji crtež u olovci. Boje i predjeli Španije i Mediterana u “Rodrigu” su zaista prelijepi i nije malo uživanje gledati ih u ovakvom izdanju. Naslovna strana je takođe izvanredna, i ona jedna od najboljih Hermanovih.

Osnovni kvalitet oba ciklusa serije jeste u tome što su istorija i istorijski žanr Hermanu samo okvir u koji će smjestiti priču ispričanu na njegov način. I stvarno, “Tornjevi Boa-Morija” i “Boa-Mori” znatno odstupaju od najvećeg dijela produkcije u ovom žanru. Jedna je to od prvih i najboljih istorijskih serija u kojoj najvažnija stvar nisu vitezovi i njihove, često banalizovane, avanture, niti je Ejmar od Boa-Morija glavni junak u joj. Glavni junak je život sam. I, naravno, pripovjedanje o njemu.

Herman Ipen je vjerovatno najbolje predstavljen svjetski autor stripova na našem jeziku. Posljedica je to popularnosti njegovih stripova kod nas i činjenice da je njegov agent Ervin Rustemagić. To dvoje je, takođe, razlog zašto su najkvalitetnije opremljeni albumi (Rustemagićev “Strip Art Fičers” svoje albume uglavnom štampa u vlastitoj štampariji u Koperu u Sloveniji) na našem tržištu upravo Hermanovi, u izvanrednoj štampi i sa tvrdim koricama. “Marketprint” tako objavljuje “Tornjeve Boa-Morija” i “Boa-Mori”, a zagrebački “Strip-agent” “Džeremaju”, “Nika” i pojedinačne Hermanove albume (“Manhattan Beach, 1957”, “Divlji Bill”, “Zhong Guo”, “Caatinga”, “Mjesec ratnika”, “Djevojka iz Ipaneme”).

Najzad, treba reći da za sada nema najava novih epizoda “Boa-Morija”, iako se može pretpostaviti da će da ih bude. Za sada je izvjesno da je, nakon 26. epizode “Džeremaje” koja je izašla u septembru ove godine (“Strip-agent” ju je pod naslovom “Luka u sjeni” objavio istovremeno uz svjetsku premijeru), Herman počeo da radi na novom stripu. Riječ je o “Tragovima Drakule”, trilogiji koju će da radi po scenariju Iva Ipena.


Izdavačka priča

“Tornjevi Boa-Morija” su imali i zanimljivu izdavačku priču na našem jeziku. Prve tri prve epizode ovog stripa su u sarajevskoj mjesečnoj reviji “Strip art” svojevremeno objavljene kao svjetske pretpremijere što se nikada do tada u bivšoj Jugoslaviji nije dogodilo sa autorom i stripom tog ranga.

Takođe, “Strip art fičers” Ervina Rustemagića u decembru 1985. objavljuje prvi pravi album stripa u Jugoslaviji - kvalitetan papir, boja, broširani povez, ukratko, evropski standard - i to “Babet”. Isti izdavač u ovom obliku izdaje i tri naredne epizode “Tornjeva”. Petu epizodu “Tornjeva”, “Aldu”, objavio je u boji zagrebački “Komikon” u dva broja (mart i jun 1991), a šestu, “Sigurda”, ponovo “Strip art fičers” u albumu (april 1991).

Početak rata u eks-Jugoslaviji značio je i prestanak objavljivanja stripova, ne samo Hermanovih nego praktično uopšte. Piratski izdavači iz Srbije 1998. godine objavljuju dvije epizode “Tornjeva Boa-Morija” (“Vilijam” i “Seldžuk”), a 2000. i “Kaleda” Sve tri epizode objavljene su u crno-bijelim albumima, uglavnom loše prevedenim i redom nekvalitetno štampanim zbog nepostojanja originalnih priprema za štampu (stripovi su skenirani iz originalnih albuma a zatim je, traljavo i na brzinu, skidan kolor).

Konačno, “Marketprint” od 2001. godine počinje seriju da izdaje u aktuelnom, daleko najboljem izdanju, ritmom od dva albuma godišnje. Krenulo se od “Asunte”, 11. epizode, a “Rodrigo” je objavljen iatovremeno sa svjetskom premijerom u septembru 2001. godine.


Objavljeno u banjolučkom nedjeljniku “Novi reporter”, broj 139, 09.11.2005.

sadržaj

9.

VRŠAČKI STRIP 90tih (1)

Ilija Bakić

Napomena
Feljton "Vršački strip 90-tih" objavljivan je marta i aprila 1999.g. u "Banatskim novinama", ambiciozno zamljišljenoj nedeljnoj novini koja je izlazila u Vršcu i bila kratkog veka (od jeseni 1998.g. do početka rata 1999.g.). Poslednji nastavak feljtona je predat ali broj u kome je trebao biti objavljen nikada nije izašao.
Obzirom da je pisan za 'široko' čitalaštvo koje nimalo ili slabo poznaje strip te da mu je namera bila da znatiželjne upozna sa ondašnjom strip scenom u Vršcu (i SRJ), feljton je pisan 'pojednostavljeno' tj. neki pojmovi su deduktivno objašnjavani a obilno su korišćeni i vrednosni sudovi tipa 'značajan', 'slavan' i sl. Sadržaj je prilagođavan i feljtonskom obliku pa je 'seckan' a ima i ponavljanja.
Mada svestan tih manjkavosti, nisam želeo da menjam već objavljeni tekst, stoga je pred čitaocima original takav kakav je, sa svim manama i (eventualnim) vrlinama.
Ilija Bakić

VRŠAC CENTAR YU STRIPA 90-TIH

Na karti koja treba da označi uporišta Jugoslovenske strip scene poslednje decenije ovog veka, među tačkicama koje bi beležile mesta rada i stvaranja autora jedva da poneki grad zaslužuje naziv centra ka kojem teže energije pojedinaca. Među tim zvezdama, koje se uglavnom poklapaju sa velikim polisima, jakim i postojanim sjajem izdvaja se Vršac, mali grad (po broju stanovnika), nosilac novog, svežeg duha i vrhunac talasa demetropolizacije koji je začeo novu eru YU stripa od koje možemo očekivati, s jedne strane, svetsku afirmaciju a, s druge, i konačno uvažavanje domaće strip umetnosti u etabliranim krugovima (što će biti daleko teže postići nego se proslaviti širom planete).

Pred-istorija

Fanatični ljubitelji devete umetnosti upinju se iz petinih žila da dokažu duboke istorijske korene stripa, nalazeći početke ove umetnosti u pećinskom slikarstvu praistorijskog čoveka, staroegipatskim hijeroglifima, srednjevekovnim tapiserijama, ilustrovanim dečijim pričama u starim godišnjim kalendarima...

Naravno, preterivanja ovakvih razmera teško se mogu prihvatiti ozbiljno mada je u svakom od pomenutih primera moguće naći poneki elemenat koji podseća na moderni strip. Pre bi se reklo da je svrha ovakvih traganja i dokazivanja želja da se strip, onima koji ga odbacuju, pokaže značajnim upotrebom principa da samo prave vrednosti opstaju kroz istoriju.

Kako god bilo, jasno je da strip u svom osnovnom obliku podrazumeva jasno određene elemente (sliku, tekst), načine izražavanja (postupnost naracije odeljene u sličice) i esencijalni (pred)uslov - razvoj tehničkih postupaka koji omogućavaju masovno i brzo umnožavanje crteža. Sve se ovo steklo 1896.g. kada se pojavio jednozubi, ćelavi "Žuti deran" koga većina teoretičara smatra za prvi moderni strip.

Budući da je bio kulturno-privredni centar svog regiona, u Vršac je, zahvaljujući jakim vezama sa državnim prestonicama, početkom XX veka svakako stizala svakovrsna štampa u kojoj su zastupljeni i stripovi odnosno forme koje su mu vrlo bliske. I izdavačka delatnost u Vršcu bila je jaka te je zabeleženo mnoštvo novina, magazina i sličnih publikacija koje su kontinuirano štampale ilustracije, karikature i slične sadržaje. Ni broj satiričnih listova nije zanemarljiv a poznato je da su u njima često objavljivane serije međusobno u priču povezanih karikatura, što je vrlo blisko stripu. Moguće je čak i da je neki Vrščanin bio autor takvih priča, možda pod pseudonimom kako bi izbegao bes prozvanih ili podsmeh okoline. Kao i mnogi i ovaj segment istorije Vršca nepoznat je ili vrlo slabo proučen.

U periodu između dva svetska rata, zahvaljujući pre svega ruskim emigrantima i njihovom radu, stvoren je i domaći strip, počev od "Avantura detektiva Hari Vilksa" Vlaste Belkića, iz februara 1935.g. i "Krvavog nasledstva" Lobačeva i Kurganskog iz marta iste godine. Istovremeno su čitaoci na stranicama "Politike", "Mike Miša", "Ilustrovane nedelje", "Stripa" i drugih publikacija nalazili sve vrhunske svetske stripove svog vremena. Deveta umetnost imala je brojne poklonike i među Vrščanima.

Posleratne godine donose drugačija shvatanja i strip biva proglašen za nepoželjnu, zapadno-dekadentnu rabotu kojoj nije mesto u socijalističkom društvu te priče u slikama nestaju sa stranica novina i časopisa. Tek u drugoj polovini 1950-tih ova zabrana slabi a uspeh lista "Dečje novine", koji donosi prvo stare domaće a zatim i strane stripove, ponovo uspostavlja ovaj oblik izražavanja na jugoslovenskim prostorima. Pojava legendarnih "Mirka i Slavka" definitivno je probila led i za domaće stripove. Otada su generacije mladih stasavale su uz ovakvu lektiru a strip je postao i izazov za domaće stvaraoce.

Uprkos povoljnoj klimi trebalo je dosta vremena da se i neki vršački umetnik odvaži i krene u strip vode, odnosno da objavi svoje strip radove. Prvi je to pokušao slikar i ilustrator Stevica Živanov, čiji su kratki stripovi našli mesto u nekoliko strip publikacija iz prve polovine 1980-tih. Zatim se svojim karikaturalnim stripovima u jednom kaišu, na stranicama "Vršačke kule", oglasio i akademski slikar Živko Grozdanić Gera. Na žalost, uprkos uspešnim počecima, ovi autori nisu se zadržali u okrilju devete umetnosti, odnosno strip je bio tek jedna faza u njihovom stvaralaštvu.

Početkom 1980-tih, u prostorijama Mesne zajednice u Ljubljanskoj ulici stvoren je i počeo sa radom Kulturno eksperimentalni centar, popularni KEC, koji će postati kultno sastajalište mladih i scena na kojoj će se predstavljati muzičari, pisci, slikari, glumci. KEC je svojim avangardnim konceptom izražavao duh generacije mladih stvaralaca. Među onima koji su tamo otkrili svoj rad bio je i strip autor potpisan kao Mediokritet. Njegovi stripovi su se na cinično-bizarno-brutalan način poigravali sa konfekcijskim stripom ali i trivijalnošću konformističkog svetonazora. U ponekim od radova Mediokritetu se pridružio i Atma. No, ovi autori nisu mogli da svoje radikalne stripove predstave i široj javnosti i povukli su se u anonimnost. Trebalo je da prođe gotovo deset godina da bi se oni ponovo oglasili. Na žalost, bilo je i drugih autora čiji su radovi ostali poznati samo njihovim poznanicima i nikada nisu izašli iz okvira pokušaja na kojima se nije istrajalo.

sadržaj

10.

POST SCRIPTUM (52)

Zoran Đukanović

KRITIČARSKI BEDEKER - ZNACI VREMENA

(Petar Radičević: Kosovski boj, “Dečje novine”, Gornji Milanovac, 1989)

Ako posmatramo strip album Kosovski boj Petra Radičevića kao deo serije Tajanstveni vitez, što je očigledno autorova namera, potrebno je da se vratimo u 1966. godinu kada je serija započeta u ediciji “Nikad robom”, takođe izdanju “Dečjih novina”. V. Fumeti (pseudonim iza čije se obrazine dugo godina krio jedan pesnik, pripovedač i kritičar, u drugoj polovini osamdesetih urednik u “Kniževnoj reči”) u svom eseju Nikad robom objavljenom u časopisu “Kniževna kritika” 1987. godine, uvrstio je Petra Radičevića u najznačajnije autore ove edicije, a prve tri epizode Tajanstvenog viteza u njene najbolje sveske.

Kreirajući avanturistički strip sa istorijskim temama uz znatan upliv fantastičnih motiva, Radičević se tokom šezdesetih iskazao kao autor koga istovremeno karakteriše i poštovanje autentičnosti “znakova vremena” (oružje, odeća, arhitektura). Kao strasni zaljubljenik u istoriju, Radičević se, onda kada nije mimao prilike da se bavi stripom, posvetio ilustratorskom istraživanju i rekonstruisanju srednjevekovne nacionalne istorije. Otud se Radičevićev Kosovski boj ne može tretirati kao ishitreno pridruživanje kurentnoj izdavačkoj temi nego kao nastavak rada započetog još šezdesetih godina. Sedamdesetih, pak, Radičević se bavio tematikom iz NOB-a, a od 1984. nastupila je petogodišnja pauza u radu na stripu.

Postoje dve zamke za svakog umetnika, pa i za autora stripa: hiperprodukcija i velika pauza u radu, bile one voljno izabrane ili ne. Radičević je, na sopstvenu žalost, bio u prilici da iskusi obe ove zamke. Ne uvek dobro producentski izbalansirana edicija “Nikad robom” gurala je ritmom izlaženja svoje autore u nužan pad kvaliteta. Mnogi od njih nikada se od ovoga nisu oporavili, potom prestajući da se bave medijem stripa.

Radičević je pokušao da se suprotstavi ovakvoj sudbini. U tom smislu, Kosovski boj je neka vrsta povratka. U njemu se Radičević ambicioznije upustio u rešavanje kompoziciono složenih prizora, što su mu dramaturgija i masovnost bitke bogato omogućavale. Uzore za svoju kreaciju našao je u Fosterovom Princu Valijantu i najpoznatijem jugoslovenskom/hrvatskom istorijskom stripu Kroz minula stoljeća, crtanom od strane majstora Julija Radilovića. Ipak, tragovi pauze u radu se vide, što je smanjilo ujednačenost realizacije čitavog projekta. Dramaturško spajanje istorijskih fakata sa Radičevićevim serijskim junakom nije u dovoljnoj meri sraslo u jedinstvenu priču. Otud nas čas okupiraju tragizam i ikonografija presudne istorijske bitke, a čas paralelna i naknadna priča o sudbini Radičevićevog junaka. Bez obzira na pomenute primedbe, Radičević ostaje istorijski kompetentan vizuelni narator, a njegov opus jedan od međaša u dijalogu stripa sa istorijom.


(neznatno editovan tekst, izvorno objavljen: “NIN”, Beograd, 26. novembar 1989)

sadržaj

11.

JUŽNJAČKA UTEHA No 235.

Marko Stojanović
misto83@ptt.yu

PREDEO SLIKAN TUŠEM:

PRILOG O FANTOMSKOJ STRIP SCENI REALNOG PROSTORA (2)

S druge strane, jedan od razloga za to što je balkanski strip ostao u senci jesu balkanske podele. Naizgled beskonačno deljenje naroda Balkana po ideološkoj, nacionalnoj, verskoj te svakoj drugoj mogućoj i manje ili više relevantnoj osnovi, nimalo nije išlo na ruku njihovom boljem poznavanju ni razumevanju – pri čemu je fantomska balkanska strip scena tek kolateralna šteta, usputna i zanemarljiva. Podela zajedničke države podelila je i dotadašnje (kad se sve uzme u obzir) iznenađujuće unosno zajedničko tržište, a posledice toga svaka zasebna scena i dan danas oseća. Smanivanje tržišta te ekonomske nedaće izazvane raznim vojnama i sankcijama kojih na Balkanu vazda ima izazvale su kod potencijalnih kupaca stripa jednostavnu dilemu: strip ili hleb.

Ne iznenađuje dakle gubitak čitavih generacija bivših čitalaca kao i potencijalnih novih konzumenata stripa, potpomognut, istina, navalom Sega-Mega-Soni-Pentijum igračke industrije, informacione revolucije i opšte nezainteresovanosti za pisanu (i crtanu) reč uopšte – baš kao što ne iznenađuje ekonomsko-finansijski moment savršeno logične jednačine po kome u jednom sudbonosnom trenutku postaje jednostavno neisplativo dalje štampati stripove koje više niko ne kupuje...

Drugi, na prvi pogled možda manje dramatični aspekt cepkanja država jeste da su, podeljeni na najraznovrsnije moguće načine, strip autori Balkana osuđeni u startu da uče isključivo na svojim greškama, da se uzdaju u se i u svoje kljuse, i možda je to razlog što se mnoge od balkanskih strip scena trenutno nalaze u prilično nezavidnim situacijama. Poklonjenoj narodnoj umetnosti se u zube ne gleda, to niko ne spori, ali nikako nisam u stanju da termin kljuse izjednačim sa terminom konj, pa mi stoga dođe prirodno to što strip scene pojedinih balkanskih naroda nisu baš daleko stigle uzdajući se svojoj kljuse.

No, ne lipši magarče, neke su nacionalne strip scene ipak isplivale prateći pomenutu konjaničku politiku delovanja, pa su tako strip scene Hrvatske i Srbije danas svakako predvodnice u bavljenu stripom na Balkanu. Srpska i hrvatska scena su još u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jadnoslaviji (pardon!) između ostalih polja i u strip stvaralaštvu označavala dva pola istog magneta, među kojima se mahom i dešavale sve stvari na strip sceni stare Jugoslavije. Ako gledamo trenutke početka bavljenja stripom na Balkanu, on je iste godine (1935.) počeo da se radi i u Srba i u Hrvata, i to sa istom predanošću, ozbiljnošću i rešenošću da se spolja zadati obrasci unaprede. Najveći i najmoćniji izdavači stripa stare Jugoslavije bili su smešteni u Zagrebu i Slavonskoj Požegi, te Novom Sadu i Gornjem Milanovcu, najizgrađeniji, najosobeniji i uopšte najbolji strip autori Bakana rođeni su i dan danas mahom žive i rade na prostorima ove dve, danas suverene, države. Najvažniji podatak je da su strip scene ovih država preživele vojne sukobe, ekonomske i političke krize te da ovih dana čine velike korake napred.

(Nastaviće se)

sadržaj

12.

KVINTALOVA TJEDNA KARTICA (294)

Darko Macan
darko.macan@zg.htnet.hr

TRI KRALJA: ALAN MOORE

Ako su me Greg, pa i Berardi, oduševljavali još kao čitatelja, Alana sam Moorea otkrio tek kao, kakav-takav, profesionalac. Čuo za njega, naručio Watchmene i Halo Jones od frenda koji je išao za London, pročitao ih i proveo idućih petnaestak godina puštajući kosu i lupajući glavom o zid, dok se nisam pomirio sa činjenicom da Alan Moore nisam.

Što je tako dobro u Mooreu da vrijedi jedine korisne zavisti, one na djelo?

Pa, priče nisu. Dosadni Chris Claremont jednom je izjavio kako bi se "svi scenaristi trebalo okupiti i zatući Moorea kada bi, uz sve, još i zaplete znao smišljati", pokazavši tako da stvari gleda samo iz svoje, sapuničarske perspektive. Jer, Moore je - s geekovski preciznom memorijom povučenog djeteta koje slabije vidi na jedno oko i slabije čuje na drugo uho - popamtio sve trash zaplete stripova, filmova i romana koje je ikada vidio i nesmiljeno ih koristio. Otuda brojne i konstantne pritužbe na plagijat - je li strip iz National Lampoona ukraden za uvodnu epizodu D.R. & Quincha? kako se smio epizodom Outer Limitsa poslužiti za Watchmene? koliko The Prisonera ima u V for Vendetti? je li gledao Homicide prije pisanja sekvence s umirućim vozačem u Top Ten? - koje nikad nisu uspjele umanjiti Mooreov status jer ti koji su se žalili, baš kao ni Claremont, nisu ništa shvatili.

Samo tudum, naime, misli da je sve u ideji. Profesionalci znaju da je sve u izvedbi. A u izvedbi Moore briljira: iščašenja poznatih premisa, novi pripovjedni trikovi, dijamantske rešetke pripovjedanja, likovi koje žive i ...

...i osobnost: jer nikad nije napisao scenarij do kojega mu ne bi bilo stalo (čak ni u, recimo, Fire from Heaven nije mogao sakriti duh iza najamništva), u kojem ne bi na sve pore curile stvari o kojima razmišlja.

...i ljubav za strip: koristio je sva oružja stripa i smišljao nova; sklapao priče tako da pašu crtačima i "budu na njih otporne" te da ih se ne može prenijeti ni u jedan drugi medij, a da funkcioniraju jednako dobro.

Osobnost i ljubav za strip. Dvadeset godina već scenaristi pokušavaju slijediti Moorea kopirajući trikove, a taj, najjednostavniji, nikako da nauče.

(svršit će se)


***
Idući tjedan je Crtani romani šou! Valjda! Jer još nikakve najave nema! No, kad ga bude (u Studentskome centru, od 9-11. 12., od 12 h nadalje), bit ću i ja tamo s Q-ovima, s Kako čitati strip, sa Stripovima za djecu XXI stoljeća, s Ekstremnim sportovima, Stripburgerima, Dick Longom, Batmanom, SFerinim knjigama i tko zna čime još sve ne.
Dnevne strip vijesti na qstrip.blog.hr !
Kritike knjiga i stripova na mcn.blog.hr !

sadržaj

13.

Q STRIP

Strip Vesti

• [glavolomQa]A tqo je paq ovo? (mcn)
• [priQaz] Ništa kao desnica! (Djole)
• i naravno [dnevniQ] Pregled vijesti za svaki dan 25.11.-02.12.
  
  
  Kompletne priloge možete pročitati na sledećoj adresi:
  http://qstrip.blog.hr/
  
  
  

sadržaj

14.

INTERNET STRIPOVI

Strip Vesti

Ovo rubrika je redovna, pozicionirana na ovom mestu u SVestima, nije u samom vrhu jer na sajtu već stoje, u samom vrhu na udarnom mestu, linkovi ka svim domaćim internet stripovima koji redovno izlaze. Ostali stripovi, koji ne zadovoljavaju ove kriterijume - dakle nisu na nekom od domaćih jezika ili ne izlaze redovno - će ipak imati svoje mesto u ovoj rubrici.
Dakle zasucite rukave i poradite na dopunjavanju ove rubrike tako što ćete pokretati nove internet stripove. Svaki novi strip na spisku će, onog petka kada bude dodat, imati oznaku NOVO!
Redosled je po abecednom redu:

STRIPOVI KOJI REDOVNO IZLAZE:

-BUZZ & FZ (Gudvin)
www.screaming-planet.com/comics.php?area_id=

-ČAROBNJACI (Niko Barun)
www.tportal.hr/stripovi/carobnjaci

-MALI MEUR (Vladislav Gajski)
www.plastelin.com/index.php?option=com_content&...

-MARTINA MJESEC (Macan - Sudžuka)
www.stripovi.com/martinamjesec.asp

-MISTER MAČAK (Macan - Bob)
www.stripovi.com/mistermacak.asp

-NETOVCI (Niko Barun)
www.t.ht.hr/netuskoli/5-5.html

-OVERKLOKING (Dubravko Mataković)
iskon.hr/webcafe/matakovic/

-SERGEJ (Darko Macan)
www.zmcomics.co.yu/sergej

-SIVI GRAD (Rico)
www.stripovi.com/sivigrad.asp

-SOB SA SOBOM (Sonjecka)
www.stripovi.com/SobSaSobom.asp

-STRIP "DAN"-a (Simon Vučković - Mirko Zulić)
www.dan.cg.yu/stripovi.php

-SvRBI iU SVEMIRU (Milivoj Kostić)
vigled.sky.prohosting.com/

ŠTEFICA Jambriščak, prijateljica noći koja je previše znala" (Nik Titanik)
www.niktitanik.com

STRIP ČASOPISI ZA DOWNLOAD NOVO!

-ZONA 9 (Udruženje strip autora Crne Gore) NOVO!
www.zona9-stripmagazin.users.cg.yu

STRIPOVI KOJI SE REDOVNO DISTRIBUIRAJU E-MAIL-om

-SAMONIKLI KOROV STRIP (Franja Straka)
prijaviti se na email adresu: fstraka@eunet.yu

STRIPOVI SA ZAOKRUŽENOM PRIČOM

-Bilo jednom u Makarskoj (Dalibor Brdar)
www.stripovi.com/makarska.asp

-Zagor & Chico u Paklu Droge (Saša - Venes)
www.najbolje.com/zagor/

-Stripovi... (Dunja Janković)
deenes.ffzg.hr/~tdujmovi/strip.htm

STRIPOVI DOMAĆIH AUTORA NA STRANOM JEZIKU

-ACTION TRIP COMICS (Jojić - Grabović - Solanović)
www.actiontrip.com/index/comics.phtml

-JOHN'S PARADISE (Alić/Gelemanović)
www.johnsparadise.com

-Mc DUFFIES (Srđan Aćimović)
mcduffies.keenspace.com

-LITTLE WHITE KNIGHT (Srđan Aćimović)
www.graphicsmash.com/series.php?name=littlewhiteknight&view=current

-LEGOSTAR GALACTICA (D. M. Jeftinija)
legostargalactica.keenspace.com/

STRIPOVI KOJI VIŠE NE OBNAVLJAJU SVOJE STRANICE

-JOHN'S PARADISE (Saša - Venes)
www.crazytwo.com/novi/

-NEDELJNI STRIP (Oljača, Aćimović, Ikonić, Jovanović, Vučković)
members.lycos.co.uk/zmcomics/strip/strip.htm

-VILINTULJKOVA DRUŽINA (zmcomics)
www.zmcomics.co.yu/vilintuljak

sadržaj

15.

ŠTAMPA

štampa

Zoran Đukanović, Dušan Banjanin i Ivana Armanini su obezbedili sledeće priloge:

sadržaj

16.

VESTI IZ SVETA

Strip Vesti

-MARKO AJDARIĆ NEWS

Album Milana Jovanovića Secrets 2, izašao je i na holandskom. Hrvatski festival Crtani Romani Šou je Neorama dos Quadrinhos već predstavio na portugalskom ovde. Sceneario preporučuje zašto da se čita 'Le Bordel des Muses 2' Gradimira Smuđa.

Katalog ogromne izložbe Asteriksa možete videti nakon čitanja tekst ovde, a foto-reportažu sa te iste izložbe možete videti, baš, ovde. Francusko uduženje strip kritičara (ACBD) je dalo svoju listu od 15 najboljih albuma protekle godine - ne, nema Asteriksa, vesti se u ovom slučaju nadovezuju po geografskoj odrednici. Hermann i sin mu Yves rade, po svemu sudeći istorijski, serijal o Drakuli, za Casterman?! U francuske knjižare se vraća i strip Nasdine Hodja, kako najaviše, legendarni junak ruskog folklora.

Kuba je spremna da ugosti strip autore u okviru 9° Encuentro Internacional de Historietistas, en La Habana. Već je poznat tačan datum za sledeću sesiju 24 Hour Comics Day 2006. Na festivalu BDboum je Lorenzo Mattotti dobio glavnu nagradu. Poljski magazin Esensja, posvećen umetnosti - stigao je do svog 51 broja (objavljen 30/11) - je, koliko znamo, kao nijedan takav magazin u Evropi izašao sa 11 članaka o stripovima. Na njihovom sajtu ima i predstavljanje jednog nama znanog stripa...:)

Kao i svaki drugi festival i Expocomics ima svoju listu najboljih, među njima je i Robert Kirkman koji u saradnji sa crtačem Arthur Suydam-om radi Marvel Zombies koji stižu krajem iduće nedelje - pazite se. Alan Moore (crtež: Melinda Gebbie) i 240 strana stripa Lost Girls. Kako su se junaci stripova DC Comics-a našli na poštanskim markicama pogledajte ovde. O filmu "Superman Returns" govori Bryan Singer - video. Malo DC-ja, malo Marvela... sada vas upućujemo da se upoznate sa Marvelovim božićnim specijalom. Svoju odličnu, prazničnu antologiju nudi i Image Comics. Naslovnicu je uradio Frank Cho, koga ćete kanda skoro upoznati kod nas kroz Životinjsku Kkarmu...;) O tome više u sledećem broju.

Francesca Ghermandi objavljuje svoj strip Grenuord u Americi preko Fantagraphics-a. Ako želite da saznate više o ovoj autorki, preporučujem da pročitate šta je naš Aleksandar Zograf napisao o njoj (na Engleskom). Švedski autor Martin Kellerman takođe počinje svoj američki strip život kod Fantagraphics-a.

I Frank Miller zalazi na teritoriju PlayStation Portable igrica. Nakon podsećanja da videoigra Martin Mystere preko Artematica nije bila dobro primljena od stranestrip kritičara u Italiji, dajemo link ka vesti da se i Diabolik pokušava izboriti na tom tržištu.

Kada pišemo o igricama, doduše po stripu, možemo i o ponekom nestripskom filmu, pogotovo kada je reč o povratku Pink Pantera u bioskope...:)

Marko nam je dobavio, sa jednog bloga, i sledeći prilog, sa par linkova:
I ntervju s autorima Zagora
Bliži se još jedan Crtani romani šuo u Studentskom Centru (09. - 11. prosinca), renomirani hrvatski festival stripa i strip kulture. Autor bloga Tajne novinara lani je na tom događaju intervjuirao dva gosta - Gallianoa Ferrija i Morenoa Burratinia, a prvi od njih je čovjek koji je uobličio jednog od najpoznatijih europskih junaka - Zagora. Intervju u Slobodnoj Dalmaciji, u kojoj radi, nije objavljen u cijelosti pa ga je puknuo na blog... – darius [29.11.2005. 01:40]

sadržaj

17.

LINKOVI

Strip Vesti

-BOULE DE GOMME - strip fanzin, u PDF formatu, možete skinuti sa sledeće adrese:
http://www.bdencre.com/bouledegomme/

sadržaj

Zlatko Milenković

zmcomics@neobee.net
www.zmcomics.co.yu

Zlatko Milenković, Petra Drapšina 16, 21000 Novi Sad