To što se istorija stalno ponavlja možda dokazuje ili da nismo u stanju da od nje ništa naučimo ili takvo iskustvo, jednostavno, nije ni bitno. Srljamo, gonjeni težnjom za uspehom i blagostanjem drugih, samo kao beznačajna oruđa, uprkos svom talentu.

Koliko je, onda, strip lišen društvene stihije? Koliko okolnosti utiču na uopšteni razvoj stripa, njegovo prisustvo i poimanje? Da li bi, u odsustvu komunističkih partija Belgije i Francuske danas govorili o francusko-belgijskoj školi stripa? Ili ne, kao što ne govorimo o nemačkoj ili holandskoj, da su i francusko i belgijsko tržište preplavili američki superherojski stripovi? Ili, da se vratimo u jugoslovenske okvire, da štamparske mašine nisu omogućavale mnogo više štampe nego što je političarima trebalo, da li bi se razvila i stripska industrija? A da nije bilo ekonomske krize na prelazu između sedamdesetih i osamdesetih godina i ograničenja uvoza, da li bi se domaći izdavači zaista u velikoj meri preorijentisali na domaći strip?

Pričajmo o nečemu drugom. O egzistenciji umetnika, na primer. Nakon što je „društvenu brigu“ zamenila svemoguća i sveprisutna „država“, kakva je mogućnost da umetnik slobodno stvara, nesputan profitom, zakonima tržišta, slanjem portfolija, sivijeva, aplikacijama za projekte i grantove… ili je jedina šansa da stvori nešto „što se dobro prodaje“? Koliko je umetnost uopšte moguća, ukoliko nije komercijalna? Da li je umetničko delo osuđeno da bude pozitivno vrednovano jedino onda ako donosi i profit, ili samo posebna društva, kroz „pozitivnu diskriminaciju“ nekomercijalnih umetnika, uz upitne kriterijume i dostupnost za svakoga, daju šansu i nekoj drugoj, netržišnoj umetnosti?

Odlutajmo na momenat do Pirineja. Četvrta je decenija XX veka, besni građanski rat, na strani onih koji se bore za slobodu i pravdu su obični mali ljudi, pravi heroji. Na strani zla najmoćnije sile, kad već ne i direktno, onda arogancijom i ignorisanjem. Gine se za slobodu na sve strane, gine se za ideale, ali šta vredi, ta okrutna učiteljica Istorija piše tek još jednu lekciju (ponavlja se) i smeje nam se u lice.

Građanski rat tek se završio i mi smo u malom pograničnom mestu Portbou. Septembar je, dvadeset šesti, godina 1940. i grupa intelektualaca, bežeći iz tek okupirane Francuske, pokušava da se, preko Španije i Portugala, dokopa Amerike. Ali, nakon što saznaju da general Franko namerava da ih vrati u okupiranu Francusku i preda nacistima, jedan od njih, Valter Benjamin (Walter Benjamin, 1892-1940), izvršava samoubistvo. Drugi, Artur Kestler (Arthur Koestler, 1905-1983), pokušava, ali ne uspeva. Nekoliko meseci kasnije u Porbou srećemo i Hanu Arent (Hannah Arendt, 1906-1975), koja ne izvršava samoubistvo i uspeva da dođe do Amerike.

U isto vreme, sa druge strane Pirineja. Gradić se zove Angulem, jednog dana postaće poznat po nečem drugom, ali te, hiljadu devetsto četrdesete, najpoznatiji je po koncentracionom logoru za španske republikanske izbeglice. Već godinu dana žive u neljudskih uslovima, a nedugo nakon nacističke okupacije, svi muškarci stariji od 13 godina, njih 927, bivaju deportovani u Mauthauzen, a žene i deca vraćeni pod Frankovu čizmu. Bilo jednom u Angulemu…

Ali, ko će se toga sećati, kome je to više bitno, posebno u Španiji, eto, neutralnoj, a fašističkoj, „stabilokratiji“. Kapitalizam je u punom zamahu, rat se završava, Evropa brine svoje brige. O tom vremenu najbolje svedoči Žozep Maria Bea (Josep María Beà, 1942), autor Džonija Galaksije:
„Frankov režim je bio toliko perverzan da su nas u školi terali da verujemo da je potpisivanje na katalonskom barem sinonim za greh i uvredu krstaškog rata koji je Španiju spasio opasnosti od nacionalnosti. Pretpostavljam da sam počeo da zamenjujem svoje ime Žozep sa Hoze u sred te političke tranzicije.

U to vreme sve je bilo tamnosivo, osim naslovnih strana stripa, zahvaljujući njima bio sam pošteđen toga da padnem u najizglednije ludilo. Stripove sam toliko voleo da sam im, kad sam imao osam godina, lizao naslovne strane dok papir ne bi izbledeo, voleo sam ukus i aromu štampanog mastila novoizašlih svesaka. Jednom su me iz tog razloga morali hitno prevesti u bolnicu kao žrtvu akutnog trovanja koje me zamalo ubilo. Bio sam u sobi s drugom jako bolesnom decom. Kad su ljudi prolazili (nekad su mnogi ljudi sa ulice odlazili u bolnice da bi pobegli od stvarnosti, kao što bi neko otišao u bioskop), gledali su me kao da sam cirkuska pojava, pokazivali na mene i komentarisali među sobom: ’Ovo je dečak koji jede stripove’. Pregled slučaja čak se pojavio u štampi. Ukus Kapetana Marvela Čarlsa Beka bio je čista jagoda ili možda božanska ribizla. Oh, od samo razmišljanja o tome krene mi voda na usta“ (Intervju dat Manuelu Bareru za Tebeosferu).

U toj i takvoj Španiji, u Berseloni, srećemo Žozepa Toutaina (Josep Toutain, 1932-1997), trinaest mu je godina kad se sa druge stane Pirineja rat završio. On obožava strip, njega zanima samo strip i već sa 17 godina počinje da objavljuje. Biti mlad i ambiciozan u Frankovoj Španiji tih godina! (Neke će posle za njega reći da je bio idealista, drugi da je bio tiranin.) Prerano shvata da je život negde drugde. Pokušavajući da od stripa preživi, putuje u Francusku. Uskoro dobija više ponuda za posao nego što može da postigne, angažuje nekoliko svojih prijatelja iz Barselone i tako nastaje Selekciones Ilustradas. Pored Toutaina, tu su na početku bili i Lopez Espi (Rafael López Espí, 1937), Kueto (Francisco Cueto Martí, 1935-1997) i Miraljes (Josep María Miralles, 1937), ali je Toutain brzo odustao od crtanja (a tek mu je dvadeset i jedna godina) i prvenstveno se posvetio radu kao agent prodaje, ali, ponekad, i kao scenarista, pa ga tako srećemo, recimo, u Spunk novostima kao scenaristu stripa Maču Pikču, koga je nacrtao Luis Bermeho (Bermejo, 1931-2015). Početkom pedesetih godina prošlog veka najveći broj stripova rađen je za francusko tržište.

Kako je izgledao rad u Selekciones Ilustradas u to vreme, govori Bea u spomenutom intervjuu:
„Jedva da je bilo stolova za crtanje, nekoliko crtača radilo je oko stola za ping-pong, a drugi su radili na podu. Sreća me obuzela kad sam prešao prag tog razuzdanog mesta prepunog ljudi mlađih od 20 godina koji su kompulzivno pušili i zanimao ih je samo razgovor o stripu. Toutain, koji je bio visok oko metar i osamdeset i koji te je probadao svojim oštrim pogledom, uplašio me, trebalo je puno vremena pre nego što je između njih uspostavljeno pravo prijateljstvo. Lopez Espi bio mi je učitelj (i on je tad mogao imati 19 godina, primedba P.Đ.), naučio me svemu što je mogao. Lopez se specijalizirao za zapadnjačke teme, crtao je konje bez grafičkih referenci, prema sećanju, vrlo posebnim dodirom četke, snažnim, s velikim kinetičkim učinkom. Kasnije se okrenuo ilustraciji u boji. Ostao mi je u lepom sećanju. U ranim danima terao me je da kopiram stotine stranica… Tada sam sve radio, retuširao, bojio… sve dok s 15 godina nisam napravio svoj prvi strip za Artimu, francuskog izdavača koji je upio tone osrednjosti koju je crtala ta delirična grupa tinejdžera iz Barselone. Gotovo nikada nismo videli objavljena dela i bilo nam je zabranjeno potpisivanje, francuski izdavači želeli su da izbegnu probleme sa sindikatima u svojoj zemlji“.

Toliko puta oproban recept prolazi i porudžbine sve više rastu. Selekciones Ilustradas se razvija. Priča Bea:
„S obzirom na to da su ljudi koji su radili u Selekciones Ilustradas imali ponašanje izmenjeno strašću prema stripu, odnosno kompulzivnim maničnim poremećajem (čak sa supkliničkom krizom depersonalizacije) koji se aktivirao posmatranjem bilo kojeg stripa, definicija ’umetnička dimenzija’ nema mesta u toj šemi. Proizvodni sistem imao je određenu sličnost sa fabričkim sistemom pakovanja proizvoda od tune. Selekciones Ilustradas je delovao kao fabrika koja svakodnevno mora da izbaci na desetine stranica koje će se poslati na inostrano tržište. Posla je bilo za sve, ljudi su u Barselonu dolazili kao da putuju na Aljasku u potrazi za zlatom. Bilo koji dečak s malom rukom za crtanje došao bi u Selekciones Ilustradas, stavili bi ga za sto i za petnaest dana radio je i zarađivao dobru platu. Studio u kojem su radili sastojao se od površine oko 300 kvadratnih metara s više od 50 stolova, a sve su ih zauzimala deca koja su stranice punila kopirajući kao luda. Šef studija kontrolisao je proces, primao scenarije iz Francuske i Engleske, dao da se prevedu, prišao vam s puno njih, dao vam jedan i rekao: ’Evo, sada morate napraviti ratni strip od dvadeset stranica. Kad završite, daću vam još jedan. Dostavite ga brzo ako želite da dobijete platu’ (plaćali su nam u gotovini svake dve nedelje)… Toutain je ponosno hodao među učenicima, davao savete i grdio, kao da je školski učitelj. Imao je razornu harizmu, i mada je imao dvadeset godina, prema svojim zaposlenima je imao očinski pristup. Povremeno me rasplakao moguće zasluženom opomenom.“

Koliko očajni, a ipak inspirativni uslovi, rezultirali su i stripom Karlosa Himeneza (Carlos Giménez, 1941) Profesionalci (kod nas izlazio u Q stripu) koji na osoben način prikazuje svakodnevni život u Selekciones Ilustradas, a Toutaina stavlja u ulogu junaka Filstrupa.

Slede decenije obnove i sveopšte posleratne ekspanzije, pa se za Selekciones Ilustradas otvaraju nova tržišta – prvo britansko, zatim švedsko i nemačko, a slede Danska, Norveška, Finska, Italija, Portugal, Turska, Argentina, Brazil, Meksiko, Indija, Japan, Australija. I Jugoslavija.
U Ujedinjenom Kraljevstvu autori Selekciones Ilustradas angažovani su ispočetka prvenstveno na stripovima za časopise namenjene ženama. Među angažovanim autorima ističu se Freiksas (Carlos Freixas, 1923-2003), Garsija Pizaro (José García Pizarro, 1934), Romero (Enrique Badía Romero, 1930) i Prunes (Carlos Prunés i Alvarez, 1937-2017). Mnogi autori angažuju se i na Flitvejevim vestern-stripovima, ratnim, detektivskim. Među stripovima za švedsko tržište nama je posebno poznat Bufalo Bil Manela Ferera (Manel Ferrer, 1940). Početkom osamdesetih bilo je pokušaja da, nakon što je Forum preuzeo Tarzana i Dnevnik prezume rad na Bufalo Bilu. Angažovani su Svetozar Obradović (1950-2020) kao scenarista, a Sibin Slavković (1953), Goran Đukić (1956) i Branko Plavšić (1949-2011) kao crtači, urađeno nekoliko probnih epizoda, ali na kraju ipak nije došlo do saradnje.)

Početkom sedamdesetih godina došlo je do „osvajanja“ i američkog tržišta, odnosno angažovanja španskih (mada, treba spomenuti da je Selekciones Ilustradas već od početka angažovao i hispanoameričke i portugalske autore) crtača. Do saradnje dolazi sa izdavačkom kućom Voren Pablišing. Vlasnik Džejms Voren (James Warren, 1930) slikovito opisuje kako je došlo do uspostavljanja saradnje:
„Bila su četiri sata popodne u kancelariji u Njujorku i moja sekretarica Liz Alomar rekla je: ’Ovde je gospodin Toutain koji želi da vas vidi’. Rekao sam: ’Liz, on nema zakazan sastanak. Znaš da danas želim da izađem ranije jer imam sastanak u 4:30’. Rekla je: ’Gospodin Toutain želi da vam pokaže uzorke nekih umetnika. On zastupa umetnički studio’. U Voren Pablišingu dobijali bismo pet takvih prodavaca dnevno, a ja sam rekao: ’Liz, ovo stvarno nije vreme’. Žosep Toutain je bio iz Barselone, Španac koji je bio vrlo impresivan, visok 1,85 m, govorio je poput Rikarda Montalbona i nosio ešarpu oko vrata. Mogao je biti šekspirijanski glumac. Liz je bila njim opčinjena i zaljubila se u njega odmah na licu mesta. Rekla je: ’Gospodine Voren, došao je čak iz Španije i sutra ujutro leti nazad u Barselonu. Može li vam, molim vas, pokazati svoj portfolio?’ Rekao sam: ’Liz, nemoj mi to raditi. Znaš da krećem’. Ali Liz ustraje, a ja kažem: ’U redu, uvedi ga - ali samo na 20 minuta!’ Ulazi Žosep Toutain koji nosi portfolio (zamislite Džona Karadina s teškim španskim naglaskom, ali lepšeg izgleda). Nakloni se i kaže: ’Gospodine Voren (izgovarajući to kao ’Varen’), ja sam Žosep Toutain. Ne govorim dobro engleski, ali predstavljam grupu španskih umetnika iz Katalonije u Španiji’. Pita me hoće li mi smetati ako puši, odmahujem glavom, a on drži cigaretu kao Piter Lor u Kazablanci - Žosep je bio lik i ja sam uživao. I tada sam napravio prvu grešku i ugrizao sam se za jezik odmah nakon što sam je napravio, ali rekao sam, ’Liz, možda bi gospodin Toutain želeo kafu’. Bože, prošlo je deset minuta nakon četiri! Ne daš kafu nekome koga treba izbaciti za pet minuta! Ali, bio sam bespomoćan, on je bio tako šarmantan. Liz donosi kafu i ja znam da sam mrtav. Nikad neću stići na taj sastanak u 4:30… Stavio je svoj veliki kožni portfolio na sto, otvorio ga i ja gledam dva uzorka umetničkih dela. Prva stranica bio je umetnik po imenu Hoze Gonzalez (José "Pepe" González, 1939-2009). Crteži žena. Drugu je stranicu imao čovek koji se zvao Esteban Maroto (1942) i ne kažem ništa - ne registrujem izraz; ali dok sam bio na trećoj stranici, nisam se mogao suzdržati. Rekao sam: ’Ovo je izuzetno fin posao. Ko su ti ljudi?’ Rekao je: ’Oni su umetnici koje predstavljam. I ja sam umetnik. Znate li Vila Ajznera? Dopisujemo se’…“ (razgovor sa Džonom B. Kukom, Komik Buk Artists).

No, preletimo nazad preko okeana, ovaj put se ne zaustavljajući u Španiji, već hajdemo pravac u Jugoslaviju. Rat je već zaboravljen (ili su sećanja potisnuta), prošla je i tršćanska kriza i sukob sa Informbiroom. Stripovi su već odomaćeni u dnevnim novinama i dečjim i omladinskim časopisima. Ali, potrebe za stripovima su sve veće. Zakon ponude i potražnje, tamo jeftini „španski“ crtači, ovde stripova gladni čitaoci. Ali, avaj! Uz Meksiko, Jugoslavija je bila jedina zemlja koja od 1945. godine nije imala diplomatske odnose sa Španijom (uspostavila ih je tek 1977. godine, nakon Frankove smrti) i priznavala je republikansku vladu u izbeglištvu. Šta raditi, kojim se putem uputiti? Opredeliti se za skupe stripove, a i njih nije bilo dovoljno? Ili naći neko drugo rešenje?

U Beču se 1964. godine pojavljuje Gavrilo Mačejin (1918-2009). Rođeni Vrščanin, prvi generalni sekretar Šahovskog saveza Jugoslavije i autor Šahovskog kodeksa FNRJ iz 1950. godine. Menja ime u Gabriel i osniva Kiston Pres Ejdžensi (koja, po svemu sudeći, nema veze sa istoimenom londonskom novinskom agencijom), koju će voditi narednih 45 godina. Upravo Kiston postaje zastupnik Selekciones Ilustradas za Jugoslaviju (kasnije i nekih drugih manjih kompanija) i Toutainova kompanija ulazi na mala vrata i na jugoslovensko tržište. Saradnja je uspostavljena sa Forumom, ali pojavom Lunovog magnus stripa i Zlatne serije, Kistonovi, odnosno stripovi Selekciones Ilustradas i, ređe, drugih agencija, uz stripove Serđa Bonelija, obeležiće ove edicije.

Pored već spomenutih Lopez Espija, Kueta, Bee, Romera, Prunesa, spomenimo još neke autore čije stripove smo mogli da srećemo na stranicama Dnevnikovih edicija. To su Hesus Blasko (Jesús Blasco, 1919-1995), Hoze Ortiz (José Ortiz, 1932-2013), Karlos Roume (Carlos Roume, 1923-2009), Brokal Remohi (Jaime Brocal Remohí, 1936-1992), De la Fuente (José Luis de la Fuente Sánchez „Chicui“, 1933-2002), Nabau (Jordi Nabau Peréz, 1937-2000), Masip (Francesc Masip i Masip, 1941), Antonio Borel (Antoni Borrell Pujol, 1927), Martin Salvador (Santiago Martín Salvador, 1935), Kasteljo (Luis Castelló Luque, ?), Delmas (Fernán Delmás, ?), Amador (Amador García Cabrera, 1934), Arenda (Juan Aurelio Araneda Bustos, ?), Fulgencio Kabrerizo (Cabrerizo, 1949), Blaj Navaro (Blay Navarro), Garsija (Ernesto Rudesindo Garcia Seijas, 1941)), Sančez (Armando Sánchez Hernández, 1924-1984), Moskaro (Jose Antonio Perez Mascaro, ?),Vanjo (Vicente Vañó Ibarra, 1947-2006), Penja (Jesús Manuel Peña Rego, 1941-2005) i mnogi drugi, ali svakako da je najviše stripova autora koji se potpisivao kao M. Felez (?). Dodajmo još i to da, ipak Selekciones Ilustrada, mada najveća, nije bila i jedina španska agentura sa kojom je Kiston sarađivao, pa su neki od navedenih autora radili (i) za Velensijanu, Brugueru i druge.

Paradoksalno, proboj na američko tržište značio je i kraj Selekciones Ilustradas u onom obliku i obimu iz pedesetih i šezdesetih godina prošlog veka. I upravo stripovi nastali tokom tih petnaestak godina su oni koje smo i mi pratili u Dnevnikovim i drugim izdanjima. Sedamdesetih godina Toutain se sve više okrenuo erotskom stripu i izdavaštvu, a većina autora je napustila agenciju. Ta promena primetila se i kod nas, pa je Kiston sve više donosio stripove italijanskih i ostalih autora. Spomenimo samo neke – Alamo Kid Mankuza (Antonio Mancuso, 1924) i Montanarija (Giuseppe Montanari, 1936), Špageti Gošinija, Meja, Atanasija i drugih (René Goscinny, 1926-1977, Lucien Meys, 1936-2004, Dino Attanasio, 1925) Karabina Slim Bramantea (Onofrio Bramante, 1926-2000), Kalegarija (Renzo Calegari, 1933-2017) i Zamperonija (Guido Zamperoni, 1912-2003), Denis napast Henka Kečama (Hank Ketcham, 1920-2001)… Odlaskom Mitra Miloševića (1924-1995) sa mesta glavnog urednika, Sreten Drašković (1933) i Dušan Stanojev (?-2014) sve više se okreću direktnoj saradnji sa izdavačima, pa se tako na stranicama Dnevnikovih izdanja pojavljuju stripovi gde su nosioci prava bili Univerzo, Lug, Korijere Boj, Kijavarino Marik, Sartoris, Disi…

I, eto, ko zna kako su čudni putevi stripski, da se ona sekretarica Liz nije na prvi pogled zaljubila u katalonskog đavolka Toutaina i naterala svog šefa Vorena da ne ode na ugovoreni sastanak u 4.30, možda nikada svoju šansu ne bi dobili Kerac, Obradović, Plavšić, Slavković i desetine domaćih autora stripa, već bi nam detinjstvo ispunjavali neki tamo Amador, Ortiz, Kabrerizo… Neograničena je moć ljubavi da utire puteve i tamo gde ih nikada nije bilo!

Poštovani, obraćamo Vam se sa pozivom da učenici Vaše škole uzmu učešća u Osmom konkursu za strip kaiš, organizovanom u sklopu najstarijeg i najmasovnijeg strip festivala na prostoru bivše SFRJ, Balkanskih smotri mladih strip autora. Balkanska smotra mladih strip autora 2021. godine obeležava dvadeset i treće izdanje, i u sklopu festivala Leskovačka škola stripa „Nikola Mitrović Kokan“ u saradnji sa Sindikatom obrazovanja Jablaničkog okruga, Učiteljskim društvom Leskovac i „Novom našom reči“ raspisuje Osmi konkurs za Najbolji strip kaiš. Strip kaiš je strip od dva, tri ili četiri kadra koji se nalaze u istom redu i pričaju jednu priču. Ove godine ima dve teme konkursa, slobodna tema i „Strip kaiš protiv nasilja“. Ispod prilažemo jedan primer toga šta strip kaiš jeste i kako bi približno trebalo da izgleda.

Radove treba poslati najkasnije do 15. maj 2021. na adresu: Sindikat obrazovanja Srbije - Regionalni centar Leskovac, ul. Janka Veselinovića 2, lokal 6, 16000 Leskovac, uz podatke o starosti učesnika, škole iz koje dolazi i kontakt informacijama učenika. Radove treba slati sa naznakom: „Za strip konkurs“.

Pristigle radove žiriraće žiri u sastavu: Nikola Milićević (urednik Nove naše reči i strip teoretičar), Marko Stojanović (predavač u Leskovačkoj školi stripa) i Miloš Cvetković (predavač u Leskovačkoj školi stripa), i dodeliće tri nagrade i to: 1) Nagrada za uzrast do 10 godina 2) Nagrada za uzrast od 11 do 15 godina 3) Nagrada za uzrast od 16 do 19 godina. Pomenute tri nagrade sastojaće se u priboru za crtanje kakav koriste profesionalni strip crtači i izdanja edicije Leskovački strip, kao i objavljivanju nagrađenih stripova u listu „Nova naša reč“. Pribor za crtanje obezbeđuje Regionalni centar Leskovac Sindikata obrazovanja Srbije i Učiteljsko društvo Leskovac. Svi učesnici konkursa dobiće zahvalnice i (ili) kataloge 22. Balkanske smotre, a isto važi i za škole iz kojih su pristigli radovi, kao i za učitelje škola iz kojih su radovi došli. Najuspeliji radovi biće izloženi na otvaranju 23. Balkanske smotre mladih strip autora 25. juna 2021. godine u 20 časova u Galeriji Leskovačkog kulturnog centra.

Dragi naši, stigli smo i do OHOHOzina#3 kojeg objavljujemo u sklopu OHOHO festivala stripa i street arta!

Tema trećeg broja je: LJUBAVNI TROKUT

• Crtajte priče o ljubavnim trokutima iz vlastitog ili tuđeg iskustva ili pak posegnite za fikcijom i fabrikacijom. Nadalje, budite slobodni otisnuti se i do kompleksnijih geometrijskih likova koji opisuju složenije, četverokutne međuljudske odnose bazirane na poligamiji ili poliamoriji. Ako ste posebno hrabri, evoluirajte od paralelograma u perverzni osmerac paralelepipeda Snjeguljice i 7 patuljaka! Ili zaboravite na to geometrijsko tijelo i kulerski secirajte platonski romb ali nikako kružnicu. Da, portretirana ljubav može biti i neseksualna.
• Što tražimo:
Autorske stripove u underground, alternativnom stilu* na temu LJUBAVNI TROKUT. Važno je pročitati (nadopunjena) pravila natječaja.
• Deadline za slanje radova je 30.04.2021.

- Izabrani radovi bit će objavljeni i izloženi tokom samog festivala.
- OHOHOzin je internacionalnan, dvojezičan i otvoren za objavom radova ljudi iz bilo koje zemlje.
- Broj stranica: 1 - 8
- Boja: c/b - grayscale
- Format: strip MORA biti prilagođen za čitanje na formatu B5 i napisan čitkim tekstom ukoliko je strip sa dijalozima.
- Šaljite stripove u JPEG-u (minimalna rezolucija 300dpi), ne šaljite PDF-ove
- Stripovi moraju biti poslani skenirani
Jezik stripa: ukoliko nije na latiničnom pismu i hrvatskom ili engleskom jeziku, molimo dostavite prijevod u editabilnom tekst dokumentu.
- Radovi se šalju na mail: ohoho@attack.hr / subjekt maila: [RADOVI ZA OHOHO ZIN #3]
- Nakon roka redakcija će vas kontaktirati i obavijestiti o rezultatu. Radovi koji su urađeni izvan navedenih specifikacija, neće moć biti objavljeni.
- Odobreni radovi će ugledati svjetlo dana u tiskanom(zin) ili digitalnom obliku(web), te na zidovima galerije Siva u Medici.
- S obzirom da se radi o zinu festivala koji ima dugogodišnju tradiciju u underground/alternativnom/indie izričaju prednost u objavi u OHOHO zin-u imaju stripovi stilski prilagođeniji istom opusu. Primjer: OHOHOzin #1 i OHOHOzin#2.
- Nakon odobrenja vašeg stripa za objavu, potrebno je već imati spremnu englesku verziju tekstova jer je OHOHOzin dvojezičan.
- Za sve dodatne izmjene bit ćete obaviješteni u ovom eventu!

Rad uredništva na OHOHOzinu, kao i cijelokupna priprema za tisak je volonterska.

Svaka kuna od kupnje ili donacije zina ide isključivo u dotisak postojećeg broja, ili tisak sljedećeg.

Autori i autorice čiji radovi budu odobreni za tisak, dobivaju:
-autorski primjerak OHOHOzina
-sudjelovanje u grupnim izložbama tabli OHOHOzina
-sudjelovanje na promocijama OHOHOzina
-promociju od strane OHOHO-a na društvenim mrežama festivala

Autorica vizuala eventa: @Ivana Geček

Više o samom festivalu: OHOHO festival je prostorno-vremenski (dis)kontinuum za stvaralaštvo, diskusiju i razmjenu suvremene strip i ulične umjetnosti umjetnika/ca koji/e stvaraju underground umjetnost prema DIY poetici. Fokus festivala je na recentnoj uličnoj umjetnosti i nezavisnom stripu, a festivalski eventi - crtačke akcije, radionice, rezidencija, izložba, i buvljak - usmjereni su svima zainteresiranima za medij nezavisnog plakata, grafike, ilustracije i stripa.
OHOHO festival program je Autonomnog kulturnog centra Attack, a financijski je podržan od Ministarstva kulture Republike Hrvatske.

Umetničko udruženje „ART grupa AKT“ iz Valјeva u 2020. je raspisala međunarodni strip konkurs. Na konkurs je sτiglo preko 100 stripova iz Srbije i inostranstva.

Nagrade

Od pristiglih radova iz Srbije, Makedonije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Bugarske i Urugvaja, Kanade, žiri u sastavu Zoran Stefanović, upravnik Centra za umetnost stripa pi USUS, predsednik, Dejan Bogojević, multimedijalni umetnik, član i Ana Novaković, istoričarka umetnosti, član, jednoglasno su odlučili da nagrade sledeće autore i stripove:

- Gran pri Četvrtog valјevskog strip festivala: Dušan Relјić za strip „Aligator Ale”

- Prva nagrada: Katerina Nikolovska Teri i Aleksandar Stevanov — „Prikazna za bezbojnoto meče“
- Druga nagrada: Stefan Krunić i Vukašin Mitrović  — Bez naziva
- Treća nagrada: Marko Stojanović i Marko Serafimović — „Krivac“
- Nagrada za pripovedanje: Dušan Vukojev — „Rundi”
- Nagrada za likovnost: Đorđi Antevski  — „Katarza“
- Nagrada za crtež: Nevena Marković — „Sačovek”
- Nagrada za satiru: Miodrag Kulić Mija — „Pop!“
- Nagrada za humor: Marica Kicušić — „Chat nolajferi“       
- Nagrada za društveni angažman: Goce Balković — „Jaz“, kao i Miloš Simić i Ivica Sretenović — „Kosovo“
- Nagrada za ekološku poruku: Srđan Nikolić Peka — „Drvo života“
- Nagrada za alternativni izraz: Andrijana Vešović Zombijana — „Kako prijete kuvari“ i Tamara Žderić – „Superopanak“
- Valјevski autor godine: Filip Stanković — „Ibrahim Coyle”
- Nagrada za negovanje tradicije: Nebojša Vasilić — „Sveti pravedni Joakim“
- Nagrada časopisa za književnost, umetnost i kulturu „Akt“: Simon Vučković  — „Starac i more“
- Nagrada za najbolјeg mladog autora: Angela Petruševska — „Prikaznata za životot i smrto”
- Posebno priznanje za najmlađe učesnice: Eva Jovanović (5,5 godina) i Kala Jovanović (7,5 godina), Valјevo
- Specijalna pohvala pedagozima: Strip centar Makedonije, Veles, Severna Makedonija

U Valјevu, 15. januara 2021.

   Nastavljajući, u okviru biblioteke „Stari kontinent“, sa štampanjem relevatnih stripova nastalih u Evropi u drugoj polovini XX veka, agilna „Čarobna knjiga“ započela je integralno objavljivanja jednog od najpoznatijih i najznačajnijih vestern strip serijala – „Bluberi“ poteklog iz scenarističke mašte Žana-Mišela Šarlijea (1924-1989) i ispod pera Žana Žiroa (1938-2012). „Bluberi“ ili „Poručnik Bluberi“ smatra se „ultimativnim“ (čitaj, savršenim) vesternom koji od svoje pojave, 1963.g. na stranicama magazina „Pilot“, nije prevaziđen; mada se, od tada do danas, pojavilo nekoliko konkurenata koji bi mogli ugroziti ovu nezvaničnu titulu, „Bluberi“ je nesporno bio i jeste etalon po kome se razmeravaju dometi u stripovskom vestern žanru. Prvi tom sabranih Bluberijevih avantura, štampanih u punom koloru i sa tvrdim koricama, čine tri epizode, „Fort Navajo“, „Grmljavina na zapadu“ i „Usamljeni orao“. Ipak, reč je o jednoj velikoj priči koja se „rasprostrla“ na čak pet albuma i svedoči o Šarlijeovoj sklonosti prema obimnim (često u 3 i više epizoda) i složenim avanturama sa mnogo likova i brojnim podzapletima iz kojih Bluberi, uprkos nadmoćnim neprijateljima, pronalazi pravedni izlaz. Ova epska širina postaje jasnija kada se zna da je Šarlije o vesternu učio ponajviše iz filmova velikog Džona Forda. Prva priča o Bluberiju započinje prepoznatljivo: u malom gradiću na granici Arizone i Novog Meksika uparađeni poručnik silazi iz diližanse i ulazi u salun kako bi se osvežio dok se umorni konji zamenjuju odmornim. Unutra traje partija pokera između mladog stranca i nekoliko lokalnih momaka. Stranac više puta pobeđuje što izaziva sumnju da vara. Kako bi sprečio nevolje poručnik neuspešno pokušava da smiri strasti sve dok stranac preciznim pucnjima ne reši problem i otera nasrtljivce. Nadalje se ispostavlja da poručnik, koji je sin generala Šermana, odlazi na dužnost u Fort Navaho; s druge strane, na zgražanje mladog oficira, kockar, koji lakonski priznaje da vara i da je igru počeo lažnim dolarom, otkriva da i on ide na isto mesto jer je takođe pukovnik imena Majkl Bluberi! U nastavku priče diližansa stiže do spaljenog ranča gde, od domaćina na samrti, saznaje da su Indijanci oteli njegovog malog sina. Na pomolu je rat sa Apačima koji komandant tvrđavi želi da izbegne ali major Blaskom sve čini da se rat desi pa zato na prevaru zarobljava poglavice-pregovarače. Jedini način da se sukob zaustavi je da Bluberi samoinicijativno pronađe otetog dečaka i tako dokaže da Apači nisu napali doseljenike.

   Vreme događanja je posle Građanskog rata u kome je Bluberi, zahvaljujući svojoj neustrašivosti (dva puta ranjavan, šest puta pohvaljivan), od trubača napredovao do oficira. Njegova karakteristika nimalo nije sjajna – pije, kocka se, vara, neposlušan, kavgadžija – ali on je domišljat, uporan, pravdoljubiv (što znači da poštuje Indijance i pomaže im), brz na revolveru. Bluberi je crtan prema liku popularnog glumca Žan Pol Belmonda pa, dakle, nije holivudski „bejbi fejs“ heroj - zato ga Indijanci zovu Slomljeni nos. Šarlije se trudio da u pričama stvori izbalansiranu sliku u kojoj dobri nisu uvek dobri, loši nisu samo loši, niti su ove uloge unapred rezervisane za poznate strane. Njegov Divlji zapad je i divalj i surov, pun poštenih i radinih ljudi ali i prevaranata, lopova i ubica... Upravo je neušminkana slika tog doba zalog živosti i uverljivosti ovog serijala starog skoro 60 godina. Naravno, u početnim epizodama Šarlije nije uspeo da se otrgne od znanih vestern šablona ali je svakako postavio uverljivu pozornicu na kojoj će se odvijati sledeće priče od kojih su mnoge prava remek-dela žanra. Slična je situacija i sa Žiroovim crtežom koji je isprva „neispisan“ i pod velikim uticajem njegovog učitelja Žižea koji je uradio i omot za prvi album (a prema pričama, koje su par puta osporavane, ispravljao Žiroov crtež pa, čak, iscrtao i par slika). Likovi junaka nisu bili Žiroova jača strana; posebno je Bluberi pričinjavao Žirou dosta problema pa on na nekim kvadratima ne liči na samog sebe. Kadriranje i montaža tabli su konvencionalni, kruti i nedinamični. Ipak, Žiroov crtež iz table u tablu vidno napreduje i potvrđuje njegov enormni talenta koji će se, za samo par godina, otkriti u svoj svojoj veličanstvenosti koja će ga učiniti jednim od najboljih strip crtača svih vremena.

   Serijal „Bluberi“, koji je na prostore Jugoslavije stigao 1968.g. na stranicama „Kekeca“ a zatim i u bezbroj roto izdanja („Panorama“, „Stripoteka“, „Cak“, „Strip art“, „Spunk“, „Biser“, „Super“, „Politikin zabavnik“) i nekoliko albuma („Dečje novine“, „Marketprint“), bio je neizostavni i nezaboravni deo odrastanja niza generacija, baš kao što je i blistavi klasik „priča u slikama“.

Volim crtati. Volim pisati. Ali prije svega toga volio sam čitati. Slikovnice. Knjige. Stripove. Časopise. I tu je onaj izvorni virus: želio sam i sam praviti nešto vrijedno čitanja pa sam zato, jer trebalo je stranice puniti, počeo pisati i crtati. Uređivati. Izdavati.

Prošlo je već nekoliko godina otkako sam zadnji put nešto ili nekoga izdao. Prepunilo se bilo skladište, snagu je valjalo trošiti na drugim stranama, imalo se razloga prestati, ali ... nedostajalo mi je. Nedostajalo mi je svakodnevno usprkos brojnim trikovima koje sam smišljao da bih se zavarao - aktivnostima na nedruštvenim mrežama, pa čak i ovom njuzleteru - i konačno više nisam mogao izdržati. Nešto je trebalo objaviti. Neki strip.

Samo, kakav?

Logično bi bilo slijediti trend uspješnijih nakladnika, objaviti nešto tvrdokoričeno, debelo, veliko, šareno, kompletno, prevedeno. No, nije li puno zabavnije načiniti nešto posve suprotno?

Stoga, STROP.

STROP je mekan, STROP je tanak, STROP je sitan, STROP je sivobijeli, STROP je u nastavcima, STROP je domaći. Ako sam zaboravio još neki faktor koji bi mu mogao nauditi popularnosti, recite i potrudit ću ga se dodati!

Ali STROP je dobar.

STROP je dobar jer čini što nitko drugi trenutačno ne čini: tjera domaće autore da konačno naprave ono o čemu samo pričaju.

…

Voliš i da putuješ?

Onda je naš konkurs prava stvar za tebe! Pokaži nam svoj talenat za crtanje stripova ili karikatura, prijavi se na bit.ly/3nD5kYW, jer možda ćeš baš ti biti pobednik i osvojiti jedno sjajno putovanje po zemljama Evropske unije.

www.facebook.com/euipnis/...

Čeka te i štampani primerak Evropskog dnevnika, poruči ga na evropskidnevnik@euinfo.rs.

Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja
Ministarstvo za evropske integracije

   Дарко Богданов е несомнено едно од најактивните имиња на македонската стрип сцена. Со стрип се занимава од раното детство, а за првпат, на своја шеснаесетгодишна возраст, објавува на почетокот од 2001 година во седмиот број на тогашната македонска ревија „Стрип Арт“. Оттогаш неговите стрипови ги красат страниците на бројни списанијата, меѓу кои „Стрип Креатор“ и „Синдром“, за веќе во 2011 година да го објави своето првенче – графичката новела „Модус Вивенди“ на која се потпишува како комплетен автор. Во 2014, како плод на неколкугодишната соработка со сценаристот Јордан Коцевски, излегува албумот „Мрак Хумор Тишина“, а по две години, на самиот крај од 2016 година, исто така во соработка со Коцевски, го објавува албумот „Витези од соседството“. Во 2018 година пак, навлегува делумно и во теоретичарските води, кога заедно со Александар Стеванов и Сашо Гачев е ко автор на монографската публикација „Македонскиот стрип во изданијата на новосадски Дневник“, книга посветена на македонските стрип автори кои работеле и издавале свои стрип табли во изданијата на овој новосадски издавач.

   За своите стрипови, Богданов има освоено пет награди, а зад себе има и три самостојни и бројни групни изложби на стрип-табли и илустрации, како во Македонија, така и во странство. Тој е член на Здружението на ликовни уметници „УМ“ од Виница, со кое има реализирано голем број на групни изложби и проекти, а беше дел и од организацискиот тим кој веќе две години по ред ја организира ликовната колонија „Св. Ѓорѓи“ во виничкото село Блатец.

   Дури и во оваа пандемиска 2020 година Богданов не запира на полето на стрипот, на самиот крај на годината е присутен со ново издание, стрип албумот „Ægri Somnia“, овојпат создаден во соработка со сценаристот Александар Стеванов, и е издание кое ги собира на едно место сите нивни заеднички стрипови до сега. Убав повод за разговор кој резултираше со интервјуто кое следува.

1. За почеток, зошто „Ægri Somnia“?
Зошто да не? Самиот израз го означува тоа што е присутно во животот на секој човек на светот. Односно, сите сме биле во такви ситуации кога едноставно тоа што го сметаме за реалност е тесна рамка која знаеме да ја пробиеме, да навлеземе во непозната територија или непознатата територија да навлезе во нашата „реалност“ и тие две нешта да се преклопат или надополнат. На некој начин тоа ќе му дојде како некој вид на халуцинантна и магиска состојба, кога нашата потсвест го зема приматот, и станува наша свест, или ако не повеќе, тогаш до одредена мера делува и влијае врз нашата рационалност, па се преиспитуваме и анализираме што точно гледаме, каде се наоѓаме, што е вистина и на што за нас самите да веруваме. Главниот мотив на овие стрипови е точно тоа, во различни форми раскажано и визуелизирано, и иако некои од стриповите се сместени во одредени историски периоди, главното нешто е што тие приказни се занимаваат точно со тие човечки состојби. Името инаку е идеја на сценаристот на сите овие стрипови, Александар Стеванов, и навистина мислам дека совршено ги поврзува и дефинира како една целина.

2. Во предговорот велите дека на некој начин албумот претставува продолжение на вашето првенче „Модус Вивенди“.
Да, точно. Токму поради тие работи кажани во претходниот одговор. И во мојот прв стрип, можеби многу повеќе отколку во овој албум тежиштето на нарацијата паѓа точно на тој ониризам, и тие душевни процеси кај еден човек. Таму една од главните инспирации беше и песната од Радован Павловски „Момчето што спие на пладне“ која сама по себе е генијално совршен надреализам и манифест на несвесното, со одлични впечатливи поетски слики во секој стих. Секако тоа што јас го направив како стрип не беше само адаптација на постоечки текст, а всушност мое лично и персонално видување на целата приказна со што се пробија рамките на таа песна и се создаде ново, независно дело со свој живот и белег. И точно тоа е работата што го поврзува тој стрип албум со овој сега,и од мојот аспект како илустратор, претставува логична еволуција и надградба и развој.

3. Навикнати сме, можеби и погрешно, да го толкуваме стрипот како медиум наменет за деца. Вашите стрипови, пак, во спротивно се мрачни. Зошто?
Затоа што мракот е тука за после тоа поубаво да се види светлината. Едноставно, стрипот како медиум и изразно средство на почетокот навистина се појавил точно баш наменет за детска публика, за нивната разонода, затоа и од таму останало и модерното американско име на стрипот – „comics“, односно нешто комично, нешто весело. Со тек на време и појавување на нови и нови автори, тој еволуира, се развива, и чекор по чекор се создаваат нови жанрови, нови приказни, нови експериментирања, па се развива и самиот наратив, самите ликови, се појавува реализмот, па потоа со појавата на андерграунд стрипот се појавува и психоделичната и надреалистична фаза, па потоа се до наши дни, кога всушност стрипот во многу голема мера е на ниво на сериозна литература, и некои стрипови дури добивале и големи книжевни награди и признанија. Па тука некаде е можеби и причината зошто во главно моите стрипови се мрачни (дали визуелно или текстуално). Иако и ден денес уживам во некои класични ремек дела на стрип уметноста и редовно и ги читам и собирам, сметам дека стрипот има неверојатно голем потенцијал и неистражена територија за создавање на сериозни и длабоко осмислени приказни, кои делуваат на сите сетила на читателот, на неговото интелектуално надградување и проширување на хоризонти, нешто што треба да го прави секое квалитетно уметничко дело, независно од медиумот. И така, како што ние како суштества сме со комплексни душевни преживувања и искуства и знаења, како и што никогаш не е се така црно и бело, сметам дека едно квалитетно стрипско дело треба да биде слоевито, не секогаш буквалистичко, а некогаш да се остави и читателот сам интерактивно да се ангажира, да се буди интелектуално, да размислува, да ги преиспитува сам постапките на некој лик низ своја призма, кои се побудите, кои се принципите и моралноста и зошто се такви какви што се, наместо да се затупува и заспива со некои приказни од Брус Вилис стил „убиј ги сите и спаси го светот.“ Стрипот го има тој момент на забава, да, и треба да го има, многу важно е и тоа, но треба да се сфати дека тврдењето дека стрипот е само забава е голема лага што можеби некогаш и некои стрип автори дури го тврделе. И секогаш, илуминацијата кај секого се појавува баш во мракот, баш во мрачните теми, и само така на крај човек може да дојде до светлото на крајот од тунелот, а доколку ги тераме само „светлите“ тематики, тоа светло со секој чекор е се понедостижно и понедостижно.

4. Значи ли тоа дека стрипот првенствено го користите како средство за експресија на вашите светогледи?
Целосно. Светогледи, принципи, размислувања, убедувања, желби, стравови, нешто што човек во секојдневието тешко или ретко може да го искаже преку говор, овде сето тоа се пренесува во еден комплексен визуелно текстуален медиум.

5. Можеби тематскиот мрак е општоприсутен кај сите седум објавени стрипови, но затоа пак стилистички тие значително се разликуваат еден од друг.
Да, затоа што најголема грешка е човек да работи по шаблон и секоја приказна и тематика во еден стил. Тоа точно се согледува и во самите сценарија на Александар, кој од стрип до стрип исто така експериментира и навлегува длабоко во суштината на конкретната приказна. Секоја приказна си има своја независност и живот кои треба да се пренесат на вистинскиот начин. Од друга страна, мојот дел од работата е пак визуелниот приказ, кој е различен во секој стрип, и материјалите за цртање се исто така различни, потоа цртачкиот стил, секогаш во зависност од барањата на самата приказна. И секако најбитно, човек треба и емотивно и енергетски да се вложи, да не прави ништо ради реда, ништо збрзано без ревизија, без големи истражувања и размислувања, доколку сака неговиот стрип да е релевантен и да има тежина. Има многу нијанси на кои треба да се посветува внимание, дали во дијалози, дали во кадрирањето, дали во целокупниот визуелен момент, не е само да се земе да се седне и тоа што од прва ќе се нацрта и напише, тоа да е прв и последен драфт. Па ние на овој свет сите сме да ги предизвикуваме и пробиваме бариерите, а не да талкаме во баналното сивило, и рутински да ги извршуваме нашите елементарни задачи. Така и со стриповите кои рутински се цртаат и пуштаат во јавност, без разлика дали можеби имаат шупливи приказни и се инстант забава која откако ќе се затвори корицата на стрипот се заборава.

6. Каде изданието би можело да се набави и подготвувате ли можеби негова промоција?
Изданието првенствено ќе може да се набави во стрип книжарницата Бункер во Скопје, како и од самите автори, а секако потоа ќе се распространи и во други продажни места. За промоција, се зависи каква ќе биде ситуацијата со КОВИД – 19 и рестриктивните мерки кои годинава неверојатно многу ги отежнаа сите можни планирања на културни активности. Но промоција е зацртана и целосно во план, дали порано, дали можеби малку подоцна.

7. Подготвувате ли нешто ново во моментов?
Секогаш се подготвува или веќе се има започнато нешто ново. Никогаш не сме во минус со стрип проекти, некои допрва треба да се реализираат, некои се реализирани многу одамна но немало прилика да се издадат до сега, некои пак кои требало да се реализираат порано, биле ротирани и одложени од нас самите. Најпрво ете, треба да се доработат некои пократки стрипови по сценарио на Александар, а и некои долги (албумски), кои требаше поодамна да ги завршиме, но кој знае зошто е добро што не се уште завршени, може само позитивно да влијае тоа одложување, па сега како поискусни да ги доработиме. Потоа ако е сẻ по план, да се финализира како издание еден детски стрип на кој сум комплетен автор и кој е нацртан уште пред повеќе од 10 години, но го чека погодниот момент за објавување. Постои и концепт и идеја за еден по уметнички и експериментален стрип кој ми се вртка во глава подолго време, каде ќе сум комплетен автор, и ќе продолжи во стил на „Модус Вивенди“, но по обемно, по експериментално, и по мрачно, хаха. Секако, не можам да го занемарам и продолжението на „Витезите од соседството“, за кој сценариото на Јордан Коцевски стрпливо чека кај мене на работната маса, и се спрема во еден момент да биде исцртано. Има работа, секогаш.

8. За крај на ова интервју, а имајќи предвид дека се наоѓаме на самиот крај и на годината, за вас како љубител на стрипот кој настан поврзан со деветтата уметност во Македонија ви остави најсилен впечаток?
Поради КОВИД кризата, настаните се скоро непостоечки навистина. Годинава едвај можеше да се испланира одење до супермаркет, камоли настан со културно уметничка содржина. Но доколку за настани ги сметаме новите стрип изданија, тогаш, спротивно на кризата и апатијата што зафати, имаше голема активност. За мене, две изданија што ми оставија најголем впечаток се дефинитивно и без конкуренција (со опасност да сум пристрасен, дека автор е Александар со кој соработувам) вториот дел од „Визуелната хроника на македонскиот стрип“ и книгата за Жељко Книвалд, кој е автор на (до сега) најстариот познат стрип кој се појавил во Македонија. Мислам дека тие изданија се навистина капитални, и неверојатно значајни за целокупната стрип култура и сцена кај нас. Се надевам следната година ке излезе и третиот дел од хрониката, па потоа четвртиот, петиот, а во меѓувреме и други изданија од типот на книгата за Книвалд.

     Straka nastavlja svoj strip "magazin" na Strip vestima, ovog puta je redovan broj koji donosi 36 strana stripa.
     Samoniklog korov stripa, broj 569.: www.stripvesti.com/samoniklikorovstrip/569

5. Međunarodni festival dječjeg stripa
“Igre za djecu u stripu” 2020.

Poštovani,

učenice i učenici 95 osnovnih škola iz 5 zemalja poslali su 960 strana stripa na natječaj Igre za djecu u stripu. Zbog virusa nismo mogli postaviti izložbu u prostorijama škole u Gunji kao zadnjih godina, nego ćemo je prezentirati ovdje na web stranici Udruge StripOs.

Rezultate žirija objaviti ćemo 10.1.2021. Jedan rad dobiti će Grand prix, paket knjiga udruge, i od svakog razreda izabrati ćemo po 3 rada kojima ćemo poslati tiskani primjerak zbornika radova Igre za djecu u stripu.

Zahvaljujemo se svim učesnicima natječaja, i izvinjavamo se zbog kašnjenja jer su koverte s radovima dolazile sve do 4.1.2021.

Uživajte u dječjem trudu.

Predsjednik Udruge StripOs

Željko Gašić

Zbog velikog broja pristiglih radova, i bržeg učitavanja slika, galerije su date po uzrastu:
Vrtić • 1. razred • 2. razred • 3. razred • 4. razred • 5. razred • 6. razred • 7. razred • 8. razred • 9. razred • srednja škola • svi radovi na jednom mjestu

REZULTATI natječaja: stripos.hr/...rezultati/

   Izdavačka kuća „Čarobna knjiga“, na radost stripoljubaca, agilno nastavlja sa objavljivanjem, u tvrdom povezu i punom koloru, vestern serijala „Komanča“ koji je Herman Hupen (1938), kao mladi crtač, radio po scenariju iskusnog Mišela Regnijea poznatog kao Greg (1931-1999). „Komanča“ je na ovim prostorima objavljivana u mnoštvu izdanja, od „Caka“, „Denisa“, „Biser stripa“, „Super stripa“, „Politikinog zabavnika“ do „Stripoteke“ i „Marketprintovih“ crno-belih albuma. Objavljivanje integralnog serijala prilika je da se stare i nove generacije čitalaca uvere u valjanost ovog antologijskog serijala kome proteklo vreme (pola veka!) nije umanjilo ni svežinu ni atraktivnost.

   Greg je bio vrlo aktivan učesnik strip života na frankobelgijskoj sceni pa je osim pisanja scenarija podučavao mlade strip autore. Među takvima je bio i talentovani Herman kome je Greg isprva davao „zadatke“ da crta pričice o raznim junacima od kojih će jedan – pustolov i kapetan broda Bernard Prins - ostati upamćen. Greg, koji je krajem 1960-tih bio urednik magazina „Tintin“, zaključuje da časopisu nedostaje vestern strip (interesovanje za vestern poraslo je zahvaljući pojavi „špageti vesterna“); veliki hendikep za realistički vestern strip (pored karikaturalno-komičnog „Taličnog Toma“) bila su dva serijala koja su postavila visoke standarde u ovom žanru - Žižeov „Džeri Spring“ i „Bluberi“ Žiroa i Šarlijea (za koga su mnogi smatrali da je finalni vestern). Ipak, Greg i Herman su započeli rad na novom stripu pa se decembra 1969.g. u „Tintinu“ pojavila premijerna epizoda na 8 strana. u njoj znatiželjnici upoznaju mladog kauboja koji sebe zove Red Dast i Komanču, mladu vlasnicu ranča „Tri šestice“ u blizini gradića Grinston Fols, kojoj Rad Dast, uprkos zdravom razumu, nudi svoje usluge (što podrazumeva i sukob sa drugim revolverašima i raskrinkavanje moćnog čoveka). Dastova snaga i snalažljivost okreću dešavanja u dobrom smeru, na ranču se okuplja mala ali odabrana ekipa koja će se nositi sa „lošim momcima“, nezadovoljnim Indijancima, besnim graditeljima pruge i bezočnom porodicom ubica...

   Drugi tom nastavlja pionirsku epopeju: u „Crvenom nebu nad Laramijem“ Red Dast uporno prati krvavi trag Rasa Dobsa, „Vuka iz Vajominga“, poslednjeg od zloglasne braće, sve do konačnog obračuna u pobočnoj uličici zatrpanoj otpadom. U narednoj epizodi „Pakao u Grinstonu“ Reda uslovno puštaju sa robije (na koju je osuđen zbog ubistva Rasa Dobsa) i on se vraća u ranč „Tri šestice“ nameran da, uprkos obesnih provokacija, izbegava nevolje ali – dolazak bande koja preti čitavom gradiću prisiljava ga da promeni odluku i priključi se malobrojnoj odbrani. „Pobuna u preriji“ opisuje kako je Red, sada već pomoćnik šerifa, uprkos svih nevolja (među koje se svakako ubraja i ulickani, ambiciozni novinar „Bostonskog dnevnika“ u potrazi za senzacijama), uspeva da osujeti pobunu Čejena.

   Stripovski „vestern ep“ Greg gradi iskusnom rukom prekaljenog majstora svog zanata; u prvoj epizodi on posebno insistira na pseudoistorijskim komentarima i mitološkom oreolu (bitno različitom od „stvarnosti“; tako Dobs gine u gaćama a Dast mu ne pruža šansu za časni dvoboj). Živopisni likovi stripa bliži su „antivesternu“ nego tradiciji ulickanih holivudskih vestern filmova koji su najviše zaslužni za belosvetsku medijsku slavu i popularnost Divljeg zapada. Čak i kada se kreće utabanim šablonskim stazama Greg uspeva da pronađe atraktivnu vizuru koja povećava zavodljivost priča. Sa svoje strane Herman prati i bitno nadograđuje Gregov predložak pošto je njegov grafizam sirovog i ružnog sazreo baš kao i filmska montaža prizora, kadrova i čitavih tabli. Stoga je Hermanova verzija „ružnog, prljavog i zlog“ Divljeg zapada upečatljivo samosvojna i kao takva se uverljivo i prepoznatljivo razlikuje od drugih manje ili više reprezentativnih vesterna svetske (američke i ostalih) i frankobelgijske strip škole. Serijal „Komanča“ je vremenom i sam postao kvalitativni i žanrovski reper za sve buduće strip stvaraoce i čitaoce.

STUDENTSKI KULTURNI CENTAR BEOGRAD (SKC) –
SREĆNA GALERIJA

CIKLUS IZLOŽBI: STRIP I ILUSTRACIJA
MARKO ŠERER, strip, ilustracija, animacija, dizajn

OD 13. DO 22. JANUARA 2021.
Izložba u virtuelnoj formi foto-albuma na stranici
http://www.facebook.com/comicsfest
i preko www.skc.rs

Marko Šerer je rođen 1997. godine u Beogradu. Završio je srednju Školi za dizajn u Beogradu - smer Tehničar dizajna grafike sa prestižnom diplomom Vuk Karadžić. Dobitnik je Anjine nagrade 2015/16. koja se tokom školovanja dodeljuje najuspešnijem učeniku iz oblasti likovnog stvaralaštva. Osnovne akademske studije na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu upisao je školske 2016/17. godine na studijskom programu Primenjena umetnost - grafika i knjiga. Tokom studija na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu, u školskoj 2016/17. godini biva pohvaljen za radove malih formata, a u školskoj 2017/18. godini pohvaljen za studije iz slikanja velikog formata i osvaja nagradu Miodrag Vujačić Mirski za portret. Dobitnik je nagrade Beta i Rista Vukanović kao najbolji student na smeru Grafika i knjiga na FPU, školske 2019/2020 godine, kada je i diplomirao na osnovnim akademskim studijama.

Sve vreme biva veoma zapažen u domenu stripa, ilustracije, dizajna i animacije.

Na Međunarodnom salonu stripa SKC Beograd svoje radove izlaže devet puta, od 2011. do 2019. godine. Nagrađen je četiri puta: 2012. godine Nagradom za najbolju ideju u takmičenju kandidata do 15 godina; 2014. godine nagradom prijatelja Salona; 2016. nagradom prijatelja Salona kao i zvaničnom nagradom za najbolji scenario i 2018. godine sa dve nagrade prijatelja Salona  -  Stripoteke i knjižara Delfi.

Ilustrovao je: Čitanku za 5. razred osnovne škole za BIGZ školstvo 2019. godine; Čitanku za 7. razred osnovne škole za BIGZ školstvo 2019. godine; Knjigu iz matematike za predškolski uzrast za Kreativni Centar 2020. godine; Storibordove za istorijski film Stefan - Kraljevski red vitezova, 2015.

U oblasti dizajna, između ostalog, radio je: Vizuelni identitet pilot projekta Obrazovni krug (Kros RTS, Matematiči institut SANU, Francuski institut, Ministarstvo prosvete); Dizajn korica za knjigu Atletskog saveza Srbije Atletski dragulji Srbije Stevana Kovačevića povodom 70 godina Atletskog saveza Srbije;  Dizajn idejnog  pobedničkog rešenja za maskotu Svetskog školskog prvenstva u odbojci 2016. u Beogradu; Redizajn vizuelnog identiteta Matematičkog fakulteta Univerziteta u Beogradu 2019. godine; Redizajn vizuelnog identitet Geografskog fakulteta Univerziteta u Beogradu 2018. godine.

Radio animirani kratkometražni promotivni film za MICROSOFT Development Center Serbia na projektu pod nazivom MICROSOFT INNTRUST, 2018. godine.

Učestvovao na nagradnim i žiriranim konkursima, izložbama, umetničkim radionicama i drugim smotrama preko 30 puta (Međunarodni salon stripa SKC Beograd, međunarodni likovni konkurs Radost Evrope, Međunarodni sajam knjiga, međunarodno bijenale ilustracije Zlatno pero, Blakanska smotra mladih strip autora i drugi...

Kraj je 60–ih godina u New Yorku. Amerika se suočava sa surovom istinom rata u Vijetnamu. Ulicama gradova ljudi svih rasa marširaju zajedno protiv rasnih zakona i militarističke politike svoje zemlje. Vrijeme je sukoba i napretka.

Vijetnamski veteran Jerremy Smith Jerr vraća se u svoj rodni grad. Upoznajući članove The Roots Poetsa, mladog i progresivnog spoken word jazz benda, postaje dijelom jedne opasne i podmukle igre. Dok tekstovi The Roots Poetsa s pozornica harlemskih klubova pozivaju na jednakost i društvenu pravdu, iz sjena njujorškog podzemlja njihov mladenački entuzijazam primijetit će ljudi čiji su motivi uvijek drugačiji od onih kakvima se čine.

Akcijsko kriminalistička strip novela Dogodilo se u Harlemu priča je o jednom zloupotrebljenom idealu i jednoj novoj glazbi. Izraz je ovo poštovanja prema umjetnicima koji, nastavljajući staru tradiciju vokalne naracije poteklu s dalekih obala zapadne Afrike, grade temelje onoga što danas poznajemo kao rap.

Strip Dogodilo se u Harlemu nastao je u samostalnoj produkciji stripa Gud Art Editions iz Dubrovnika. Strip je nacrtao sarajevski crtač Enis Čišić, koji je crtao IronMana, Spidermana, Capetana Ameriku, Hulka, te Nick Furija za Marvel Comics. Izdavač je Umjetnička Organizacija Stripaonica iz Zagreba. Strip je još u tisku i njegov izlazak iz tiska nestrpljivo očekujemo sljedeći tjedan kada ćemo ga distribuirati strip knjižarama i striparnicama u Hrvatskoj i susjednim joj državama. Imena istih ćemo objaviti na fb stranici Gud Art Editions. Istovremeno radimo na internetskoj stranici gudareditions.com, koju ćemo ubrzo dignuti na internet, tako da će čitatelji sve potrebne informacije i podatke imati i tamo.

   Nastavljajući objavljivanje sabranih avantura Korta Maltezea, jednog od najslavnijih strip (anti)heroja druge polovina XX veka, izdavačka kuća “Darkwood” štampala je (u tvrdom povezu, punom koloru, na ćirilici) album “Korto u Sibiru”. "Tajno dvorište zvano arkana" početni je naslov ovog stripa; objavljivan je u nastavcima 1974-1975. g. u italijanskoj reviji "Linus" i prvi je veliki rad (preko 100 tabli) nakon Pratove impozantne serije od 21 epizode Korta Maltezea po 20 stranica u samo tri godine (1970-1972) za reviju "Pif". Ova priča započinje Kortovim lenčarenjem 34 decembra u Veneciji, gde vreme teče drugačije nego drugde (u ostatku sveta je 1919.g.), što konstatuje u razgovorom sa Zlatoustom a onda se naprasno nađe u Hong Kongu, gde prima blagoslov trijada, tajnog kineskog društva nalik na mafiju. Probijajući se kroz uličnu gužvu Korto čuje kako dečaci izvikuju naslove dnevnih novina "Završen rat u Evropi. Nastavlja se u Sibiru". Dok se odmara na klupi Korto otkriva da sedi kraj starog (ne)prijatelja Raspućina koji objašnjava da je ovo pravo vreme za poslove - dok su boljševici na granici Mongolije, Japanci u Mandžuriji, saveznici u Sibiru, toliko je prilika da se čovek obogati trgujući oružjem i prevozeći najamnike; mornar konstatuje da je to "posao za lešinare". Kasnije, Korta od napada nožem spasavaju "Crveni fenjeri", tajno društvo kineskih devojaka koje ga angažuju da otme rusko carsko zlato koje admiral Kolčak, u ime kontrarevolucinarne vlade, prevozi vozom u blizini mongolske granice a za koje se zanimaju kineski gospodari rata, mandžurijski razbojnici, saveznici i tajna društva. Prisutni Raspućin takođe je zainteresovan i to, kako tvrdi, s pravom jer je Rus. Korto odlazi u Šangaj, saznaje priču o oklopnom vozu koji krstari Sibirom i prelepoj vojvotkinji Semionovoj u njemu, da bi se ubrzo i upoznao sa njom a zatim sa zapovednikom 'divlje divizije' Semenovim. Oni napadaju voz sa zlatom, otimaju ga, ali i gube jer svako na vozu radi za nekog drugog. Zlato završava na dnu jezera a Korto, Raspućin i Šangaj Lili padaju u ruke dijaboličnog Romana fon Ungern-Šternberga, barona koji zapoveda Divizijom azijske konjice i ne odgovara nikome do sebi i svom ludilu koje ga tera da kuje planove o osvajanju Evrope. Baronov poklič je "Napred... U naše ludilo i našu slavu!" U finalu priče, Korto i Raspućin izbegavaju propast voza sa trupama generala Čanga i Crnog zmaja; slede faktografski izveštaji o daljoj sudbini junaka i romantično-gorki oproštaj Korta i Šangaj Lili, okruženih leptirima. Svako odlazi za svojom sudbinom u nove avanture.

   Korto se u čitavoj avanturi susreće sa većim ili manjim “upadima” fantastičnog/neverovatnog u realnost. Ljudi dolaze i odlaze iz priče bez ikakvog (logičnog) objašnjenja, događaji se odvijaju po sopstvenom nahođenju, iza svakog lica kriju se planovi i ambicije tajnih udruženja… Romantični mornar uglavnom statira u svom tom košmarnom zamešateljstvu. Prat je, kako je to činio i pre i posle ove epizode, vešto izmešao fascinantne istorijske fakte spletene u klupko apsurda, ličnih ambicija, ideala i zla te ludila pojedinaca koji su izgubili dodir sa stvarnošću i žive u sopstvenim fantazmima. Plemeniti oreoli boraca za ideale pravde za siromašne i izrabljivane prepleteni su sa dekadencijom i aristrokratskom ispraznošću zaostalim za starim svetom koji je srušen. Kortova avantura u Sibiru potvrda je Pratove vrhunske sposobnosti da opčini, zadivi i oduševi. Neverovatno je mnoštvo podataka kojima je Prat baratao: od pravaca kretanja trupa, njihovih navika, oblačenja i naoružanja sve do čudnovato oslikanog grandomanskog ludila barona Ungern-Šternberga. Ovaj je strip primer postmodernističkog eklekticizma i kao takav traži punu čitalačku pažnju da bi se spoznale nijanse pripovesti, poigravanje faktima i konstantni upliv začudnog i magijskog u realnost. Po ovom maniru Prat je blizak H. L. Borhesu koji je istinu predstavljao kao fikciju (za razliku od drugih pisaca koju su fikciju pokušavali da predstave kao istinu). Na vizuelnoj ravni stripa, Prat se majstorski poigrava stilizovanim, minimalističkim crtežom koji predstavlja kako trivijalne tako i čudesne prizore izmeštene od uobičajenog a sve na radost predanih pratilaca serijala „priča u slikama“ koji ima kultni status istinskog remek-dela umetničke baštine XX veka.

„Kronike Savske doline“, debitantska je grafička novela hrvatskog strip-autora Božidara Horvatića, izašla u vlastitoj nakladi, o vlastitom trošku.

Nakon nekoliko godina rada na crtežu i scenariju, priča je ugledala svjetlo dana na sam kraj 2020. godine.

To je mračna priča koja se odvija u nekom izmišljenom vremenu, u devijantnoj verziji podneblja uz rijeku Savu i granicu Hrvatske sa Slovenijom. Priča sadrži elemente horora, znanstvene fantastike, humora, tragedije, erotike i folklora... sve to u nekom dieselpunk stilu.

Priča balansira između brutalnosti i humora poput kakvog pijanog hodača na žici. Mračna, jeziva, brutalna, romantična, ali i poučna, vodi vas kroz svijet kojeg je do sada jedino autor posjećivao. Likovi nisu svjetske face, politički korektni modeli kakvi se danas traže u filmovima, serijama, crtićima i stripovima. Nisu stvoreni da budu primjer nekome, samo žele preživjeti ono što im prijeti.

Želite li znati što im to prijeti? Zakoračite u Savsku dolinu kakvu još nitko nije vidio do sada.

www.facebook.com/LjutishaComics/

Tako je lepa godina za nama, da smo joj jedva dočekali kraj. Nije mi do toga da sumiranjem "uspeha" 2020. kvarim praznike, pa mogu samo optimistično da vam napišem:

...i poželi da kraj ove godine dočekamo u mnogo boljem raspoloženju, sa mnogo lepih sećanja na nju...

Čitamo se...

Z...